Pożary i ich konsekwencje

Pożary w Polsce

Ze względu na brak w Polsce ogólnodostępnej i kompleksowej bazy danych na temat pożarów, która oferowałaby możliwość badania dużych pożarów i strat pożarowych w Polsce, Fundacja POLIG wspiera portal o nazwie FireMap.pl. Strona ta gromadzi dane i informacje o pożarach ze źródeł publicznych. Dane dotyczące pożarów i strat można przeglądać na wiele sposobów jako mapę lub tabele. Każdy zidentyfikowany wpis pożaru zawiera linki do publicznych źródeł opisujących pożar, które często również opisują konsekwencje pożaru dla biznesu lub społeczności lokalnej.

Dyskusję na temat pożarów należy rozpocząć od omówienia konsekwencji pożarów dla ludzi i społeczeństwa, przedsiębiorstw i środowiska.

Konsekwencje dla ludzi

Utrata życia lub zdrowia
Utrata pracy lub źródła utrzymania
Pogorszenie warunków życia w efekcie dużego pożaru w sąsiedztwie
Zatrucie roślin spożywanych przez ludzi i zwierzęta
Zatrucie wód gruntowych na obszarach zabudowanych

Konsekwencje dla biznesu

Utrata majątku dużej wartości (maszyny, środki obrotowe, materiały)
Utrata mienia trudnego w odtworzeniu (komputery, dane, dokumenty, archiwa, unikalne rozwiązania techniczne)
Utrata ciągłości działalności firmy
Utrata klientów i kontrahentów
Utrata pozycji rynkowej
Utrata wartości giełdowej firmy
Kary umowne za niewywiązanie się z kontraktów
Utrata pracowników (zwolnienia lub odejścia)
Koszt wynagrodzeń pracowników w przypadku chęci ich zatrzymania w czasie postoju
Koszty sądowe (spory z ubezpieczycielem, pracownikami, kontrahentami, okolicznymi przedsiębiorcami, mieszkańcami itp.)
Koszty dochodzeń popożarowych
Koszty oczyszczania budynku po pożarze
Koszty utylizacji odpadów
Koszty przywrócenia stanu środowiska
Koszty odbudowy budynku
Uszkodzenie konstrukcji budynku i utrzymanie możliwości jego dalszego użytkowania
Koszty związane z niedoubezpieczeniem i brakiem ubezpieczenia Business Interruption
- Duży wkład własny do szkody
- Niska suma ubezpieczenia w umowie
- Niska suma ubezpieczenia wskutek ugody z ubezpieczycielem
Wyższe koszty ubezpieczeniowe związane z pogorszeniem historii ubezpieczeniowej
Koszty utraty wizerunku
- Obniżenie reputacji biznesu jako marka, partner biznesowy, pracodawca, kredytobiorca
- Trudność w dostępie do kapitału
- Trudność w przyciąganiu pracowników
Obniżona produktywność i zyski
- Koszty logistyczne związane z wykorzystaniem alternatywnych przestrzeni magazynowych
- Koszty stałe, których nie można ograniczyć (umowy, dostawy mediów itp. )

Konsekwencje dla społeczeństwa

Przerwanie działalności publicznej – szkolnictwo, służba zdrowia, administracja, kultura
Utrata miejsc pracy
Utrata przychodów podatkowych
Pośredni wpływ na okolicę – przedsiębiorstwa, instytucje, obiekty publiczne, obszary zamieszkane

Konsekwencje dla środowiska

Zatrucie powietrza, smog, emisja dwutlenku węgla
Emisja toksycznych pierwiastków i substancji osiadających ostatecznie na powierzchni ziemi, takich jak HCN, HCl, metale ciężkie, dioksyny
Zatrucie wód gruntowych, rzek, jezior.

Instalacje gaśnicze wodne (SUG wodne)

Formalny termin stosowany w Polsce w odniesieniu do instalacji gaśniczych to Stałe Urządzenia Gaśnicze (SUG). SUG-i to urządzenia związane na stałe z obiektem, zawierające zapas środka gaśniczego, uruchamiane samoczynnie we wczesnej fazie rozwoju pożaru. SUG-i dzielimy ze względu na środek gaśniczy który jest w nich wykorzystywany (z czym wiążą się również określone mechanizmy gaszenia pożaru). W ujęciu ogólnym środki gaśnicze to woda, piana, gaz lub proszek.

Instalacje wodne dzielą się ze względu na główne technologię elementów podających wodę do pożaru, a także mechanizm i obszar gaszenia. W ujęciu ogólnym są to instalacje tryskaczowe, zraszaczowe i mgłowe.

Instalacje tryskaczowe

Rodzaje i typy instalacji tryskaczowych

Instalacje tryskaczowe (lub ich części, czyli sekcje) dzielą się ze względu na początkowy stan wypełnienia instalacji oraz sposób jej uruchomienia na:

Mokre / nawodnione (ang. wet systems). Są one przez cały czas wypełnione wodą pod ciśnieniem. W tej instalacji natychmiastowo po uruchomieniu tryskacza woda zaczyna wypływać przez tryskacz. Jest to najprostsza i najpowszechniejsza forma instalacji, co czyni ją również najbardziej niezawodną. Istnieją jednak okoliczności, w których stosowanie takich instalacji może być niewskazane. Takie okoliczności to niska temperatura w pomieszczeniu lub konieczność dodatkowego zabezpieczenia przed przypadkowym uruchomieniem instalacji. W takich przypadkach stosowane są poniższe dwa rodzaje instalacji.
Suche / powietrzne (ang. dry systems). Są one początkowo wypełnione sprężonym powietrzem lub gazem obojętnym (azot). Po uruchomieniu tryskacza instalacja szybko napełnia się wodą i po pewnym opóźnieniu woda zaczyna wypływać przez tryskacz, a instalacja od tej pory działa analogicznie do instalacji mokrej. Instalacje te są konieczne w miejscach narażonych na niskie temperatury (np. niektóre magazyny), a tym samym zamarzanie wody, co mogłoby uszkodzić instalację, gdyby woda była obecna w instalacji przez dłuższy czas. W związku z opóźnieniem wynikającym z konieczności napełnienia instalacji instalacje te wymagają większej powierzchni działania.
Wstępnie wysterowane / wstępnego działania (ang. pre-action systems). Instalacje te funkcjonują w połączeniu z instalacją wykrywania pożaru, której zadziałanie jest dodatkowym warunkiem uruchomienia i napełnienia wodą instalacji tryskaczowej. Takie połączenie stanowiące podwójne zabezpieczenie zapobiega niepożądanym zdarzeniom, głównie przypadkowemu wypływowi wody w miejscach wrażliwych na wodę (np. archiwa, muzea, centra danych) oraz niepotrzebnemu napełnieniu instalacji wodą w miejscach gdzie może to być problemem (np. chłodnie). Instalacje te występują w kilku wariantach i można je konfigurować w zależności od potrzeb wynikających ze specyfiki budynku i występujących w nim zagrożeń. Zwiększona złożoność instalacji powoduje, że koszt tych instalacji jest ogólnie wyższy. Główne warianty tej instalacji to single interlock i double interlock.
- Single interlock. Instalacja ta napełnia się w momencie wykrycia pożaru przez system detekcji i odtąd działa analogicznie jak instalacja mokra. Jeśli jednak najpierw uruchomi się tryskacz lub w systemie pojawi się inna nieszczelność, to instalacja przechodzi w stan alarmu, ale nie napełni się wodą. Celem instalacji jest zatem szybkie napełnienie wodą gdy jest zagrożenie oraz ograniczenie ryzyka podania wody gdy zagrożenie nie jest jeszcze potwierdzone.
- Double interlock. Instalacje ta napełnia się wodą w przypadku gdy oba zdarzenia mają miejsce, czyli wykrycie pożaru przez system detekcji oraz aktywacja tryskacza. Ze względu na opóźnienie wypełnienia instalacji instalacje te należy traktować pod względem powierzchni działania jak instalacje suche.

Rodzaje tryskaczy

Tryskacze są dobierane adekwatnie do zagrożeń które mają ochraniać. Istnieje bardzo dużo rodzajów i typów tryskaczy. Poniżej opisane są podstawowe kryteria ich podziału.

Zastosowanie. Ze względu na zastosowanie tryskacze można podzielić na takie które są z reguły stosowane w budynkach produkcyjno-magazynowych oraz takie które są stosowane w innych budynkach np. budynkach użyteczności publicznej. Osobną kategorię pod względem zastosowania stanowią tryskacze mieszkaniowe / rezydentalne (ang. residental sprinklers).
Lokalizacja. Pod względem umiejscowienia tryskacza można wyróżnić tryskacze stosowane jako podsufitowe, regałowe (magazyny) oraz naścienne.
Orientacja. Tryskacze podsufitowe dzielą się pod względem orientacji pionowej na wiszące i stojące, co oznacza również początkowy kierunek wypływu wody. Tryskacze naścienne mają orientację horyzontalną.
Kształt strumienia. Klasyczny, rozpylający, płaski, naścienny
Element termoczuły. Ampułka, łącznik topikowy
Klasa temperaturowa. Temperatura aktywacji
Czułość. Określa ją współczynnik RTI. RTI < 50 szybkiego reagowania, ampułka 3 mm, RTI 50 – 80 specjalnego reagowania, ampułka 4 mm, RTI > 80 standardowego reagowania, ampułka 5 mm
Ilość wody i wielkość kropel. Współczynnik K, wielkość kropel, EFSR, CMSA
Obudowa i wykończenie. Recessed, Flush, Concealed, Dekoracyjny
Zastosowania specjalne. Okna, wodno-pianowe, sauna, strych, więzienia, przestrzenie ukryte
Zabezpieczenia instalacji i tryskaczy. Uderzenie, korozja, zamarzanie, sejsmiczne

Elementy instalacji

Tryskacze, sieć tryskaczowa, zawór kontrolno-alarmowy, pompa, zbiornik

Instalacje zraszaczowe

Instalacja zraszaczowe są również znane jako zalewowe (ang. deluge systems / spray systems). Instalacje te w odróżnieniu od instalacji tryskaczowych charakteryzują się tym, że dysze zraszaczy są tam cały czas otwarte i nie występują w nich elementy wyzwalające, a przez co wszystkie dysze dostarczają wodę jednocześnie (grupowo). Instalacja aktywowana jest dzięki wykryciu pożaru przez system detekcji lub manualnie. Instalacje zraszaczowe są stosowane w obszarach, w których należy liczyć się z szybkim rozprzestrzenianiem się pożaru. Oprócz pomieszczeń instalacje zraszaczowe są stosowane również do ochrony urządzeń, zbiorników, silosów, systemów transportowych, tuneli kablowych, transformatorów, miejsc recyklingu odpadów itp.

Instalacje mgły wodnej

Instalacje te wykorzystują dodatkowe mechanizmy gaśnicze wody rozdrobnionej do bardzo małych kropel. Dzięki temu możliwe jest skuteczniejsze odbieranie ciepła oraz inertyzacja, czyli wypieranie objętościowe tlenu z obszaru wokół działającej dyszy mgłowej (co jest ogólnie cechą instalacji gazowych). Główną zaletą instalacji mgłowych jest dużo mniejsza ilość zużytej wody w porównaniu do instalacji tryskaczowych, co może przekładać się na mniejsze zniszczenia wywołane wodą w budynku. Lista zastosowań mgły wodnej stale się zwiększa, należy jednak zwrócić uwagę, że w odróżnieniu od powszechnie znanych i stosowanych instalacji tryskaczowych, instalacje mgły wodnej muszą być stosowane w ściśle zbadanych przypadkach popartych fizycznymi testami, które uwzględniają specyfikę chronionego obiektu. Instalacje mgły wodnej występują w wariantach niskiego i wysokiego ciśnienia. Źródłem ciśnienia w instalacji mogą być pompy lub zbiorniki z gazem (azot).

Korzyści z SUG wodnych

Ludzie, zdrowie, społeczeństwo

Instalacje gaśnicze znacząco zwiększają bezpieczeństwo ludzi w budynkach

Dzięki szybkiemu ugaszeniu pożaru lub znacznym jego zahamowaniu ludzie w budynku mają dużo więcej czasu na jego bezpieczne opuszczenie, dzięki czemu są również dużo mniej narażeni na toksyczne działanie dymu.
Szczególnie wskazane są w budynkach w których ewakuacja i działania ratowniczo-gaśnicze są utrudnione ze względu na:
- wysokość budynku (lub głębokość kondygnacji podziemnych), co komplikuje ewakuację i działania straży pożarnej oraz czyni je dużo bardziej niebezpiecznymi.
- dużą liczbę osób i zagrożenie związane z długim czasem ewakuacji (np. duże obiekty widowiskowe)
- dużą powierzchnię budynku, jego złożoność oraz słabą orientację użytkowników (np. centra handlowe).
- zagrożenie szybkim rozwojem pożaru (np. duże sklepy, budynki produkcyjno-magazynowe)
- możliwość snu ludzi, co opóźnia ewakuację (np. hotele, internaty, choć coraz częściej również budynki mieszkalne)
- stan zdrowia przebywających osób utrudniający ich ewakuację (np. szpitale, domy opieki)
- długi czas dojazdu straży pożarnej
Instalacje gaśnicze chronią również:
- strażaków ratowników, którzy nie muszą prowadzić działań w warunkach ekstremalnie trudnych a przez to ryzykownych i w efekcie niekoniecznie skutecznych
- Osoby postronne oraz osoby zamieszkujące w sąsiedztwie budynków objętych pożarem

Działalność, biznes, majątek

Instalacje gaśnicze znacznie ograniczają ryzyko katastroficznego wpływu pożaru na działalność prowadzoną w budynku

Działalność biznesowa (np. biurowce, sklepy, hotele, budynki produkcyjno-magazynowe)
Działalność o dużym znaczeniu dla lokalnej społeczności (np. szkoły, szpitale, obiekty kultury, administracja publiczna, zabytki)

Instalacje gaśnicze znacząco zwiększają odporność biznesową firm i organizacji.

Mniejsze ryzyko dużych strat
Ochrona majątku dużej wartości (maszyny, środki obrotowe)
Ochrona mienia trudnego w odtworzeniu (komputery, dane, dokumenty, archiwa, zabytki)
Ochrona ciągłości działalności firmy
Ochrona bazy klientów i pozycji rynkowej
Ochrona wartości giełdowej firmy
Ochrona konstrukcji budynku i utrzymanie możliwości jego dalszego użytkowania
Obniżenie ryzyka niewywiązania się z kontraktów
Uniknięcie wielu kosztów związanych z pożarem, często nieobjętych ubezpieczeniem:
- sądowych, szczególnie w przypadku utraty zdrowia lub życia lub w przypadku sporu z ubezpieczycielem
- dochodzeń popożarowych
- oczyszczania budynku po pożarze
Zapobieganie upadłości (los około 60-70% firm po dużym pożarze, według danych z Wielkiej Brytanii)

Instalacje znacząco wspierają działalność biznesową

Oszczędności dzięki wykorzystaniu złagodzeń przewidzianych przepisami, większa swoboda architektoniczna, funkcjonalność oraz elastyczność w projektowaniu i rozbudowie budynku
- Większa wysokość budynku (instalacje gaśnicze wodne są konieczne w budynkach wysokościowych >55m)
- Większe otwarte przestrzenie w budynku (dzięki większym limitom dla stref pożarowych)
- Lepsze wykorzystanie działki budowlanej (dzięki mniejszym odległościom między budynkami)
- Mniejszy koszt konstrukcji budynku (dzięki niższej klasie odporności pożarowej)
- Optymalizacja dróg ewakuacji (dzięki dłuższym drogom ewakuacji, co wpływa na liczbę klatek schodowych i koszty z tym związane)
- Obniżenie ilości wody do zewnętrznego gaszenia pożarów
Konieczne wyposażenie budynku w oczach wymagających najemców i użytkowników (np. hotel, centrum logistyczne)
Inwestycja w przyszłość (dużo tańsza na etapie projektu)
Często wybierana przez firmy, które doświadczyły pożaru w firmie
Znacząco lepsza sytuacja ubezpieczeniowa i warunki ubezpieczenia
- W oczach ubezpieczycieli jest to pożądane ryzyko, co skutkuje ich zwiększonym zainteresowaniem i w efekcie bardziej konkurencyjną ofertą ubezpieczeniową
- Nierzadko instalacja stanowi warunek konieczny ubezpieczenia
- Niższe składki
- Korzystniejsze limity (udział własny w szkodzie i maksymalna kwota odszkodowania)
- Dostęp do szerszej palety produktów ubezpieczeniowych
- Dostęp do ubezpieczenia od utraty zysku (Business Interruption)
- Utrzymanie dobrej historii ubezpieczeniowej
Instalacja gaśnicza może poprawiać wizerunek firmy i podnosić jej wiarygodność
- Podniesienie wiarygodności biznesowej
  - W oczach instytucji finansowo-kredytowych (które często traktują ją jako warunek kredytowania)
  - Wśród kluczowych partnerów biznesowych (duże podmioty nierzadko mają taki warunek współpracy np. IKEA)
  - Wśród kontrahentów i klientów (np. niektóre kraje i firmy nie pozwalają pracownikom nocować w hotelach bez instalacji gaśniczej)
- Jest istotnym atutem w przypadku sprzedaży budynku
- Podkreśla dbałość przedsiębiorstwa o ochronę środowiska i otoczenia budynku
- Pozwala na uniknięcie katastroficznego wpływu na otoczenie w przypadku dużego pożaru i negatywnego efektu PR
- Podkreśla dbałość o pracowników oraz stabilność miejsc pracy i zatrudnienia

Budynek i architektura

Instalacje gaśnicze pomagają w osiąganiu celów architektonicznych i funkcjonalnych

Większe otwarte przestrzenie w budynku (dzięki większym limitom dla stref pożarowych)
Lepsze wykorzystanie działki budowlanej (dzięki mniejszym odległościom między budynkami)
Mniej masywna konstrukcja budynku (dzięki niższej klasie odporności pożarowej)
Optymalizacja dróg ewakuacji (dzięki dłuższym drogom ewakuacji, co wpływa na liczbę klatek schodowych)

Środowisko

Instalacje gaśnicze pozwalają znacząco ograniczyć wpływ pożaru na środowisko poprzez ograniczenie wielkości pożaru i uniknięcie katastroficznego pożaru całego budynku.

Ograniczona jest do minimum emisja toksycznych substancji do atmosfery i w bezpośrednim sąsiedztwie budynku objętego pożarem
Ograniczona jest do minimum emisja do wód gruntowych zanieczyszczonej toksycznie gaśniczej wody popożarowej
Ograniczona jest ilość odpadów, która w przypadku niewłaściwej utylizacji może trafić na wysypiska

Fakty i mity o instalacjach gaśniczych

Fakty

Tryskacze uruchamiają się automatycznie reagując na wzrost temperatury wokół tryskacza
Tryskacze nie reagują na zadymienie wywołane np. papierosem lub spalonym tostem
Każdy tryskacz instalacji reaguje na ciepło indywidualnie, więc uruchamiają się jedynie te które są najbliżej pożaru
Tryskacze nie uruchamiają się wszystkie jednocześnie (w przeciwieństwie do tego co widać czasem na filmach)
W rzeczywistości w 80% pożarów uruchamiają się jeden lub dwa tryskacze, gdyż więcej tryskaczy nie potrzeba do tego by zapanować nad pożarem we wczesnej fazie jego rozwoju.
W budynkach wyposażonych w tryskacze praktycznie nie zdarzają się ofiary śmiertelne
Do zadziałania tryskaczy nie jest wymagany udział człowieka
Tryskacze gaszą pożar całkowicie lub ograniczają jego wielkość utrzymując go w postaci łatwej do ugaszenia przez personel budynku lub straż pożarną
Tryskacze znacząco ograniczają straty i zniszczenia pożarowe, jak również zniszczenia wywołane dymem, bo dużo mniejszy pożar emituje dużo mniej dymu, co oznacza ograniczenie do minimum ilość toksycznych substancji powstałych w wyniku spalania
Tryskacze wykorzystują dużo mniej wody niż straż pożarna (kilkadziesiąt do kilkuset razy mniej), ograniczając w ten sposób zniszczenia wywołane wodą oraz powstałą ilość zanieczyszczonej wody gaśniczej
Tryskacze pełnią również rolę systemu detekcji i sygnalizacji pożaru, bo działanie tryskaczy aktywuje również głośny alarm, który powiadamia użytkowników budynku o uruchomieniu instalacji oraz powiadamia straż pożarną
Instalacje tryskaczowe są najbardziej niezawodnym rodzajem instalacji przeciwpożarowych o niezawodności rzędu 94-99% (w zależności od kraju i sposobu przeprowadzenia badania)
Tryskacze zawsze wykonają swoje zadanie (pod warunkiem że nie są zamalowane a główny zawór nie jest zakręcony) dzięki czemu instalacja może w każdej chwili dostarczać do pożaru wodę pod odpowiednim ciśnieniem.
Instalacje tryskaczowe nie są wymagające pod względem obsługi i konserwacji – utrzymanie ich w gotowości wymaga zazwyczaj jedynie prostych corocznych przeglądów
Tryskacze nie zaburzają estetyki, a w przypadku bardziej wymagających przestrzeni, mogą być wykorzystane tryskacze w wersji ukrytej
Instalacje czuwają 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu zapewniając właścicielom obiektu poczucie spokoju i bezpieczeństwa

Mity

Tryskacze uruchamiają się od dymu – nieprawda. Tryskacze przeciwpożarowe nie reagują na dym, kurz, pary, aerozole i z tego względu są odporne na fałszywe alarmy.
Tryskacze uruchamiają się przypadkowo – nieprawda. Niezwykle rzadko zdarza się, że prawidłowo konserwowana instalacja tryskaczowa rozładuje się przypadkowo. Dane statystyczne wskazują, że możliwość przypadkowego uruchomienia tryskacza wynosi około 16 milionów do jednego. Masz większą szansę na trafienie meteorem.
Tryskacze uruchamiają się wszystkie gdy jeden się uruchomi – nieprawda.
Tryskacze są zawodne – nieprawda
Tryskacze są nieestetyczne – nieprawda. Tryskacze mogą być łatwo chowane w suficie, wpuszczane i zamaskowane za pomocą pokrywy, która jest przylutowana do tryskacza w trzech punktach. Po wystawieniu na działanie ciepła z pożaru pokrywa opada i tryskacz jest odsłonięty i może działać.
Tryskacze są kosztowne – nieprawda. Koszt instalacji zależy od wielu czynników. Ogólnie stanowi to jednak niewielki procent (1-3%) kosztu całkowitego budynku. Średnio w budynku przemysłowym koszt instalacji wynosi 150-200 za metr kwadratowy, ale by osiągnąć niższy koszt, tryskacze trzeba zaplanować na etapie projektu. Ogólnie koszt instalacji wzrasta wraz z zagrożeniem pożarowym, a maleje
Są kosztowne w utrzymaniu – nieprawda
Można je instalować tylko w nowych budynkach – nieprawda. Tryskacze mogą być instalowane w prawie każdym rodzaju budynku – również w zabytkowych.
Straty związane z wodą są większe od strat pożarowych – nieprawda. Instalacja tryskaczowa zapobiega dużym pożarom poprzez zahamowanie lub ugaszenie pożaru przed przybyciem straży pożarnej. Zahamowując lub gasząc pożar w zarodku, nie tylko minimalizuje się szkody wodne spowodowane przez tryskacze w porównaniu do szkód spowodowanych przez pożar, ale również szkody wodne tryskaczowe będą znacznie mniej poważne niż szkody spowodowane przez duże ilości wody podawanej z węży strażackich.
Woda w instalacji może zamarznąć i rozerwać rury – nieprawda. Normy dotyczące instalacji tryskaczowych obejmują szereg środków, które można zastosować, aby zapobiec wpływowi niskich temperatur na działanie tryskaczy w przypadku pożaru.

SUG a wentylacja pożarowa

Specyfika pożarowa budynków produkcyjno-magazynowych (PM)

Obiekty PM charakteryzują się najczęściej:

pojedynczą kondygnacją z wieloma dostępnym wyjściami ewakuacyjnymi prowadzącymi bezpośrednio na zewnątrz
dużą kubaturą z wysokim sufitem, która zapewniając duży zbiornik dymu opóźnia wpływ pożaru na użytkowników budynku, dając im wystarczająco dużo czasu na zauważenie pożaru i ewakuację
niewielką populacją użytkowników w budynku obejmującą osoby świadome i z reguły przeszkolone z zakresu ochrony przeciwpożarowej

W związku z powyższym można stwierdzić, że w budynkach produkcyjno-magazynowych:

szybka ewakuacja ludzi nie jest zasadniczym problemem, co ma swoje potwierdzenie w danych statystycznych krajowych i zagranicznych, które pokazują, że w budynkach tego typu z reguły nie notuje się ofiar w ludziach w wyniku pożaru.
dominującym celem i wyzwaniem dla ochrony przeciwpożarowej jest ochrona mienia dużej wartości oraz ciągłości działalności gospodarczej, co w dużej mierze leży w interesie właściciela lub zarządcy budynku (choć konsekwencje pożaru dotykają też wiele innych podmiotów – między innymi pracowników, kontrahentów w górę i w dół strumienia handlowego, okolicznych mieszkańców i przedsiębiorstwa, środowisko itp.)
o wyborze strategii ochrony budynku oraz konkretnych zabezpieczeń technicznych powinna decydować głównie:
- skuteczność rozpatrywanych rozwiązań w osiąganiu celów ochrony mienia oraz ciągłości działalności gospodarczej
- świadoma decyzja właściciela co do całości uwarunkowań związanych z
  - poziomem ponoszonego ryzyka finansowego i biznesowego w przypadku pożaru
  - kosztów związanych z zabezpieczeniem i ubezpieczeniem budynku.
- ochrona środowiska, otoczenia, okolicznej ludności i działalności gospodaraczej. Brak skutecznej ochrony budynku zawierającego duże ilości towarów, materiałów z dużą ilością plastyków lub innych substancji szkodliwych po uwolnieniu (np. środki ochrony roślin, chemikalia itp.) może skutkować emisją dużej ilości toksycznych produktów spalania, co staje się coraz bardziej niepożądane przez społeczeństwo, szczególnie w obszarach miejskich i podmiejskich.

Strategie ochrony budynków PM

Główne strategie ochrony budynków produkcyjno-magazynowych polegają na stosowaniu:

Prewencji przeciwpożarowej, czyli technicznych i organizacyjnych metod zapobiegania wystąpieniu pożaru poprzez odpowiedni system zarządzania ochroną przeciwpożarową, obejmujący elementy takie jak:
- Adekwatna dokumentacja zasad i procedur z zakresu ochrony ppoż.
- Kompetentna i przeszkolona ochrona fizyczna obiektu
- Adekwatne szkolenia personelu z zakresu ochrony ppoż.
- Prawidłowe procedury i prowadzenie prac gorących
- Identyfikacja i ograniczenie źródeł inicjacji pożaru oraz stosowanie adekwatnych zabezpieczeń
- Regularne inspekcje instalacji elektrycznej oraz stosowanie kamer termowizyjnych w celu określenia stanu przeciążeń w instalacji
- Adekwatna separacja źródeł inicjacji pożaru od przestrzeni składowania (np. ładowanie wózków widłowych)
- Adekwatna separacja składowania materiałów łatwopalnych (np. ciecze) od innych obszarów składowania
- Regularne inspekcje z zakresu ochrony przeciwpożarowej wykonane przez kompetentnych specjalistów
- Regularna konserwacja systemów i urządzeń ppoż.
- Wysokie standardy utrzymania porządku i czystości w budynku i obok niego
- Adekwatne procedury na wypadek czasowego wyłączenia systemów ppoż.
Aktywnych środków ochrony przeciwpożarowej
- Stałych urządzeń gaśniczych (SUG wodnych, zazwyczaj tryskaczowych) uruchamianych automatycznie bez udziału człowieka, które jednocześnie spełniają funkcję wykrywania pożaru i alarmowania
- Wczesnego wykrycia pożaru (najlepiej przez system sygnalizacji pożaru) oraz szybkiej interwencji gaśniczej personelu i straży pożarnej, która może być również wspierana działaniem instalacji wentylacji pożarowej (zazwyczaj grawitacyjnej).
Biernych środków ochrony przeciwpożarowej
- poprzez odpowiedni podział budynku na strefy pożarowe, co ogranicza pożar i straty do pojedynczej strefy, dzięki stosowaniu:
  - Ścian oddzielenia przeciwpożarowego o odpowiedniej odporności ogniowej
  - Pasów wolnego terenu o odpowiedniej szerokości
- Stosowanie niepalnych elementów konstrukcji (głównie ścian zewnętrznych i dachów)

Ze względu na to, że stosowanie ścian oddzielenia przeciwpożarowego oraz fizycznej separacji budynków jest często niepożądane przez właścicieli budynków ze względów technologicznych, organizacyjnych i innych, do dyspozycji właściciela w zakresie walki z zaistniałym pożarem pozostaje wówczas jedynie strategia automatycznego gaszenia lub interwencji straży pożarnej wspieranej instalacją wentylacji pożarowej.

Aby dokonać właściwego wyboru strategii ochrony należy zrozumieć bliżej cele, specyfikę i możliwości obu wspomnianych rozwiązań.

Cele stosowania SUG i wentylacji pożarowej w budynkach PM

Cele instalacji gaśniczej (zwykle tryskaczowej)

Cel główny – Jak najszybsze ugaszenie lub zahamowanie wzrostu pożaru (ograniczenie jego mocy) we wczesnej fazie do czasu jego ostatecznego ugaszenia przez personel obiektu lub straż pożarną, co pozwala na ograniczenie strat pożarowych do minimum

Cel drugorzędny – poprawa warunków ewakuacji w budynku poprzez znaczne ograniczenie mocy pożaru (lub jego ugaszenie) co skutkuje znacznym ograniczeniem generacji dymu i ciepła, co z kolei oznacza znacznie lepsze warunki ewakuacji.

Cele wentylacji pożarowej (zwykle grawitacyjnej)

Cel główny – zwiększenie możliwości prowadzenia działań gaśniczych przez personel obiektu lub straż pożarną poprzez częściowe usunięcie dymu i ciepła, co poprawia widoczność i dostęp do ogniska pożaru oraz opóźnia wystąpienie zjawiska rozgorzenia. Należy podkreślić jednak, że jest to jedynie poprawa czasowa, chyba że dokonano wystarczającej separacji skupisk materiałów palnych, co ogranicza maksymalną powierzchnię i moc pożaru. W przypadku braku takiej separacji moc pożaru rośnie wykładniczo i w pewnym momencie pokonuje możliwości systemu usuwania dymu i ciepła oraz możliwości gaśnicze straży pożarnej.

Cel drugorzędny – poprawa warunków ewakuacji w budynku poprzez częściowe usunięcie dymu i ciepła, co skutkuje lepszą widzialnością w budynku. Należy podkreślić, że jest to poprawa jedynie czasowa, chyba że dokonano wystarczającej separacji materiałów palnych, co ogranicza maksymalną powierzchnię i moc pożaru.

Główna różnica między obydwiema strategiami gaszenia pożaru (opartymi odpowiednio o instalację automatyczną oraz interwencję gaśniczą personelu i straży pożarnej) polega na tym, że instalacja gaśnicza działa samoczynnie we wczesnej fazie pożaru, co zapobiega rozwojowi pożaru do znaczących rozmiarów, natomiast instalacja wentylacji pożarowej jest jedynie elementem wspierającym działania gaśnicze straży pożarnej i sama nie jest w stanie zatrzymać rozwoju pożaru i ochronić budynku.

Zalety i wady strategii opartej o wentylację pożarową

Główne zalety strategii opartej o instalację wentylacji pożarowej (najczęściej grawitacyjnej) z punktu widzenia właściciela budynku związane są z jej kosztem, który jest z reguły niższy od kosztu instalacji gaśniczej. Biorąc pod uwagę ten aspekt ekonomiczny jest to rozwiązanie, które dla niektórych budynków o niskim ryzyku dużych strat pożarowych i pod pewnymi warunkami można uznać za ekonomicznie racjonalne. Te warunki obejmują czynniki takie jak:

stosunkowo niska wartość budynku i jego zawartości
niezbyt duża powierzchnia budynku/strefy i niezbyt duża wysokość do sufitu/dachu.
Wysoki poziom zarządzania ochroną przeciwpożarową
Wysoki poziom wyszkolenia personelu w zakresie walki z pożarem z użyciem podręcznego sprzętu gaśniczego
sposób wykorzystania budynku który nie wskazuje na możliwość pożaru o dużej intensywności i dużej szybkości rozwoju
Niepalność elementów budynku (ściany i dach z płyt warstwowych)
możliwość szybkiego wykrycia pożaru oraz przekazania informacji do straży pożarnej (system sygnalizacji pożaru i/lub całodobowa ochrona).
niewielka odległość i dobry dojazd strażaków z najbliższej jednostki ratowniczo-gaśniczej
wydajne i niezawodne zaopatrzenie w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru w pobliżu budynku
akceptacja ryzyka znacznych strat pożarowych oraz utraty ciągłości biznesowej i wyższych kosztów ubezpieczeniowych

W przypadku niespełnienia jednego lub kilku z powyższych warunków ryzyko dużych strat znacząco rośnie, co jednocześnie coraz bardziej uzasadnia użycie stałych urządzeń gaśniczych. Analizy przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wskazują, że biorąc pod uwagę cały cykl życia budynku i wszystkie uwarunkowania kosztowe, wykorzystanie instalacji tryskaczowych zaczyna być statystycznie ekonomicznie opłacalne w budynkach magazynowych poczynając od powierzchni 2000 m2, przy czym ta opłacalność rośnie wraz z wielkością chronionej powierzchni, co ma związek z proporcjonalnie największym kosztem pompowni tryskaczowej. Oczywiście oprócz wielkości chronionej powierzchni duże znaczenie, a nawet większe, ma wartość chronionego majątku, którą zdecydowanie trzeba wziąć pod uwagę w ogólnym rozrachunku typu koszt/efekt.

Ogólnie można stwierdzić, że wentylacja pożarowa nie jest odpowiednim sposobem ochrony budynków produkcyjno-magazynowych w których stosuje się wysokie składowanie. W filozofii ochrony stosowanej w USA ochrona tego typu nadaje się najlepiej do lokalnego i ograniczonego skupiska materiałów palnych takich jak np. ciecze palne które jest jednocześnie odseparowane otwartą przestrzenią od pozostałej części budynku, w szczególności innych obszarów składowania. Podobne stanowisko zajmuje norma brytyjska BS 7346-4 która określa, że instalacja wentylacji pożarowej może być wykorzystywana do wysokości składowania nieprzekraczającej 4m. Dodatkowo, zgodnie z tą normą powierzchnie składowania materiałów palnych muszą być mocno ograniczone ze względu na wysoką gęstość mocy pożaru w takim przypadku.

Należy również wspomnieć, że w oczach właścicieli budynku oraz jego użytkowników istnieją też inne korzyści użytkowe wynikające ze stosowania wentylacji grawitacyjnej, które obejmują możliwość doświetlenia budynku jak również jego przewietrzania w przypadku stosowania klap umożliwiających ich otwieranie i zamykanie za pomocą siłowników (co może też wspomagać usuwanie zadymienia po pożarze). Należy jednak pamiętać, że otwieranie klap dymowych w celu przewietrzenia jest niekorzystne w przypadku łącznego stosowania tryskaczy i klap dymowych, gdyż opóźnia zadziałanie tryskaczy, co z kolei może prowadzić do utraty przez nie kontroli nad pożarem. Więcej informacji na ten temat znajduje się w dalszej części materiału.

Wady

Główną wadą stosowania wentylacji pożarowej w porównaniu do stosowania instalacji gaśniczej, jest to że korzyść z instalacji gaśniczej w zakresie ochrony mienia nie zależy od czasu rozpoczęcia działań przez straż pożarną, podczas gdy korzyść z wentylacji pożarowej jest silnie powiązana z czasem rozpoczęcia działań oraz innymi czynnikami wpływającymi na skuteczność działań gaśniczych straży pożarnej, czyli:

Szybkością wykrycia pożaru (na co wpływ ma obecność systemu sygnalizacji pożaru, wyszkolenie personelu oraz opóźnienia związane z potwierdzeniem alarmu II stopnia)
Szybkością przekazania informacji do straży pożarnej (na co wpływ ma sposób przekazania informacji – zgłoszenie telefoniczne lub monitoring pożarowy)
Skutecznością działań podejmowanych przez personel obiektu przed przyjazdem straży (na co znaczny wpływ ma pora dnia, wyszkolenie personelu, dostępność podręcznego sprzętu gaśniczego oraz jego utrzymanie w odpowiednim stanie i dostępności)
Czasem dojazdu straży (na co wpływ ma odległość jednostki od budynku, jakość i kategoria dróg dojazdowych oraz ruch uliczny wpływający na prędkość jazdy, utrzymanie dróg pożarowych, możliwości dostępu i manewrowania wokół budynku)
Intensywnością rozwoju pożaru zależną od składowanych towarów i ich sposobu składowania
Dostępnością sił i środków w okolicznych jednostkach ratowniczo-gaśniczych KSRG.
Zagrożeniem budynków, terenów i stref sąsiednich, wymagającym zaangażowania dodatkowych sił, środków oraz wody
Możliwością dogodnego dojazdu do poszczególnych części budynku
Znajomością obiektu i strategii jego ochrony przez straż pożarną (co wynika z wcześniejszych ćwiczeń i analiz)
Rzeczywistą dostępnością wody do zewnętrznego gaszenia w okolicy budynku (rzeczywista dostępność wody w wodociągu publicznym może odbiegać od projektowej ze względu na wahania dobowe i sezonowe poboru wody z wodociągu przez okoliczną ludność i przedsiębiorstwa)
Złożonością działań logistycznych w przypadku braku wystarczającej ilości wody do zewnętrznego gaszenia w pobliżu budynku (co zazwyczaj wymaga przetłaczania lub dowożenia wody, co znacznie obniża skuteczność działań gaśniczych)
Możliwością szybkiego rozpoznania sytuacji przez dowodzącego działaniami ratowniczo-gaśniczymi (co zależy od obecności i aktywnego udziału kompetentnego personelu obiektu oraz złożonością budynku i możliwością dostępu do jego istotnych części)
Realną możliwością prowadzenia działań wewnątrz budynku. W przypadku budynków o niechronionej konstrukcji stalowej i braku zagrożenia życia wewnątrz budynku straż pożarna, ze względu na zagrożenie życia strażaków w wyniku stosunkowo prawdopodobnego zawalenia konstrukcji, z reguły podejmuje działania jedynie na obwodzie budynku, co oznacza znacznie ograniczoną skuteczność podawania wody do ogniska pożaru, szczególnie w budynkach o dużej powierzchni. Brak możliwości wejścia strażaków do takich rozległych budynków w dużej mierze zaprzecza głównemu celowi stosowania wentylacji pożarowej, czyli zwiększenia możliwości prowadzenia działań gaśniczych wewnątrz budynku.

Mnogość powyższych czynników wpływających na ostateczny rezultat działań gaśniczych w budynkach chronionych jedynie instalacją wentylacji pożarowej oraz znane krajowe realia i niedostatki w wymienionych kwestiach powodują, że czas rozpoczęcia skutecznych działań gaśniczych przez straż pożarną waha się od kilku/kilkunastu do kilkudziesięciu minut od rozpoczęcia pożaru. Biorąc pod uwagę tak duże rozbieżności można stwierdzić, że strategia ochrony budynków oparta o interwencję straży pożarnej w Polsce nie gwarantuje w wielu przypadkach niskiego poziomu strat w mieniu oraz ciągłości działalności gospodarczej.

Należy podkreślić, że nie jest to w żadnej mierze krytyka straży pożarnej, która w Polsce jest formacją bardzo profesjonalną, kompetentną i skuteczną w ratowaniu życia, a jest to raczej podkreślenie istnienia realnych uwarunkowań związanych z budynkami produkcyjno-magazynowymi i ich lokalizacją, które z obiektywnych względów w wielu przypadkach nie pozwalają straży pożarnej powstrzymać intensywnie rozwijającego się pożaru na tyle szybko by można było mówić o skutecznej ochronie mienia i ciągłości działalności gospodarczej.

Realia te powinny być znane i zrozumiałe dla wszystkich przedsiębiorców podejmujących decyzję o strategii ochrony budynku przed pożarem. Powinni oni również rozumieć, że inwestycje w skuteczną ochronę przeciwpożarową są konieczne zarówno w przypadku ochrony z użyciem automatycznej instalacji gaśniczej jak również ochrony realizowanej przez straż pożarną wspieraną instalacją wentylacji pożarowej. W tym drugim przypadku oprócz kosztu instalacji wentylacji pożarowej często konieczne są dodatkowe nakłady na:

system sygnalizacji pożaru (w związku z potrzebą szybkiej detekcji, bo w przeciwnym razie detekcja będzie odbywać się z użyciem mniej czułych reagujących na ciepło topikowych zamków klap dymowych)
wyższą klasę odporności przewodów instalacji ppoż.
automatykę otwierania otworów napowietrzających
dodatkowy personel ochrony obiektu, pracujący w trybie 24h, dobrze wyszkolony i wyposażony w skuteczny podręczny sprzęt gaśniczy
większą ilość wody do zewnętrznego gaszenia pożaru (co dodatkowo w przypadku stosowania wolnostojącego zbiornika stalowego stanowi defacto część inwestycji w instalację gaśniczą)
znacznie wyższe koszty ubezpieczenia (zakładając, że ryzyko dużych strat nie jest zbyt duże i znajdą się chętni ubezpieczyciele).

W ogólnym rozrachunku dość często te dodatkowe koszty z czasem osiągają i nierzadko przekraczają koszt instalacji gaśniczej.

Gromadzone dane o pożarach i stratach w Polsce (firemap.pl) pokazują, że pożarów z dużymi stratami w Polsce jest bardzo dużo, a szczególnie zagrożone dużymi stratami są budynki z następującymi cechami:

budynki oddalone od miast powiatowych (a więc również od jednostek ratowniczo gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej)
budynki niewyposażone w żadną formę systemu sygnalizacji pożaru połączonego z monitoringiem pożarowym (czujki, tryskacze)
budynki charakteryzujące się dużą intensywnością rozwoju pożaru w związku z zawartością budynku oraz obecnością palnych elementów budynku (głównie ścian zewnętrznych i wewnętrznych oraz dachu).

Zważywszy na silną zależność skuteczności strategii wentylacji od czasu rozpoczęcia działań przez straż pożarną, w niektórych krajach (np. Szwecja) stosowanie instalacji wentylacji pożarowej nie pozwala na złagodzenia w zakresie maksymalnej powierzchni strefy pożarowej, w odróżnieniu od instalacji gaśniczych, które z kolei pozwalają na dużo większe korzyści w tym zakresie (powierzchnia strefy bez ograniczenia). Można to traktować jako wyznacznik niezawodności i wiarygodności instalacji tryskaczowych w Szwecji. W odróżnieniu od wielu krajów rozwiniętych, Polskie przepisy dla jednokondygnacyjnych budynków produkcyjno-magazynowych traktują obie strategie (automatyczne gaszenie oraz interwencję wspomaganą wentylacją) równoważnie oferując jednakowe złagodzenia w zakresie powierzchni strefy pożarowej wynikające ze stosowania instalacji gaśniczych i wentylacji pożarowej. W świetle najlepszej wiedzy światowej jest to podejście niewłaściwe gdyż zachęca do stosowania strategii mniej skutecznej, choć zdecydowanie tańszej, prowadzącej jednak znacznie częściej do dużych strat pożarowych. Wydaje się więc, że przepisy polskie powinny w większym stopniu uwzględniać wartość i znaczenie instalacji gaśniczych a duże znaczenie powinna mieć w tym przypadku potwierdzona niezawodność instalacji gaśniczych, która wynosi około 94%, co czyni ją najbardziej skutecznym systemem ochrony przeciwpożarowej. Jest to o tyle istotne, że wymagania przepisów w przedmiotowym zakresie mają swój początek w latach 70-tych kiedy instalacje gaśnicze nie były w Polsce tak znane i dostępne jak to ma miejsce dzisiaj. Należy podkreślić, że w Polsce utrzymuje się filozofia ochrony budynków oparta na założeniach z tamtych lat, które można odnaleźć w poradnikach z tamtego okresu pisanych przez ówcześnie najlepszych specjalistów. W owych czasach wierzono, że jednoczesne działanie tryskaczy i klap dymowych jest korzystne, co nie znajduje niestety potwierdzenia w dzisiejszej wiedzy. W oparciu o takie założenia utworzono reguły złagodzeń dotyczących wielkości stref pożarowych, które są stosowane do dziś.

Podejście zawarte w polskich przepisach można oceniać jako bardzo liberalne dające dużą swobodę wyboru strategii gaśniczej właścicielom budynków ale też dające im dużą odpowiedzialność, której często nie są oni świadomi. Jest to podejście które umożliwia niskie koszty budynków lecz nie zachęca do inwestycji w bezpieczeństwo majątku i stabilność prowadzonej działalności gospodarczej. Właściciele budynków dysponują zazwyczaj niewielką wiedzą na temat możliwych konsekwencji pożaru oraz podejmowanego ryzyka i często wybierają rozwiązanie mniej kosztowne, czyli decydują się na strategię gaśniczą opartą o straż pożarną wspomaganą wentylację pożarową. Wydaje się, że poza przypadkami w których właściciel całkowicie świadomie decyduje się na ryzyko usiłując radykalnie zminimalizować koszty ochrony budynku, znaczącym problemem podczas podejmowania decyzji projektowych jest brak świadomości właściciela co do tego czy stać go na ryzyko utraty całego budynku i znaczną przerwę w działalności i czy jest on na takie okoliczności przygotowany pod względem biznesowym, ubezpieczeniowym, organizacyjnym i psychologicznym.

Jako ciekawy fakt można wspomnieć to, że w Wielkiej Brytanii straż pożarna angażuje się otwarcie i aktywnie w promowanie instalacji gaśniczych. W pierwszym odruchu może się to wydawać zaskakujące, gdyż można to odbierać jako umniejszanie roli straży, ale straż brytyjska wychodzi z założenia, że akcent odpowiedzialności za majątek i biznes powinien być przesunięty w kierunku właścicieli i ubezpieczycieli, a angażowanie dużych sił i środków straży pożarnej prowadzących najczęściej w dużej mierze nieskuteczne działania gaśnicze oraz podejmowanie ryzyka przez strażaków w walce z dużym i intensywnym pożarem w sytuacji braku zagrożenia życia ludzi w budynku nie jest racjonalnym i właściwym sposobem wykorzystania pieniędzy podatników. W przypadku budynków produkcyjno-magazynowych brytyjska straż pożarna zazwyczaj ogranicza się więc do działań chroniących przyległe budynki i strefy pożarowe nieobjęte pożarem. Taka filozofia i podejście w którym unika się fikcji pozwala kierować straży pożarnej większe środki na działania prewencyjne i informacyjne tam gdzie życie ludzi jest zagrożone w większym stopniu, czyli najczęściej w budynkach mieszkalnych, obiektach służby zdrowia, domach opieki, szkołach, hotelach i innych, a kwestia ochrony mienia i ciągłości działalności biznesowej jest pozostawiana w dużej mierze w rękach właścicieli oraz ich ubezpieczycieli. Należy przy tym zaznaczyć jednak, że pozycja, rola i znaczenie ubezpieczycieli w Wielkiej Brytanii jest wyższe niż w Polsce i są oni w stanie częściej i skuteczniej wpływać na ograniczanie ryzyka pożarowego przez ubezpieczonych. Stowarzyszenie brytyjskich ubezpieczycieli wydało w tym celu wytyczne co do zalecanej oceny ryzyka i sposobu ochrony w budynkach produkcyjno-magazynowych.

Łączne stosowanie SUG i wentylacji pożarowej

W przypadku łącznego stosowania instalacji tryskaczowej i wentylacji pożarowej pojawia się zagrożenie niekorzystnego wpływu instalacji wentylacji na działanie instalacji tryskaczowej, który może prowadzić do ich nieskuteczności. Zagrożenie to jest znane na świecie od dawna, lecz nie jest jeszcze szczegółowo uregulowane w niektórych krajach, co ma również miejsce w Polsce.

Dużo istotnych informacji i wymagań w tym zakresie zawiera standard FM Global Loss Prevention Data Sheet 1-10 – Interakcja tryskaczy, klap dymowych i kurtyn dymowych. Poniżej przedstawiony jest skrót informacji zawartych w tym standardzie:

Ogólna specyfika działania klap dymowych

Klapy dymowe, ze względu na różnice ciśnień i siły wyporu, działają tym skuteczniej im większa różnica temperatur pomiędzy warstwą dymu a atmosferą zewnętrzną budynku.
Ilość generowanego dymu zależy od odległości między podstawą pożaru a wysokością sufitu.
Im wyższe pomieszczenie, tym większa ilość dymu powstaje (ale o niższej temperaturze).
Skuteczność klap dymowych pod względem usuwania dymu maleje wraz z wysokością budynku (w związku z niższą temperaturą dymu).

Łączne stosowanie tryskaczy i klap dymowych

Klapy dymowe są mniej użyteczne w budynkach chronionych tryskaczami, niż w budynkach chronionych jedynie przez klapy dymowe.
W kwestii intensywności pożaru klapy dymowe mają negatywny wpływ zwiększając intensywność pożaru i szybkość rozprzestrzeniania płomieni. Jest to efekt dostarczania dużych ilości świeżego powietrza poprzez otwory napowietrzające, które przepływa w okolicy pożaru. To z kolei zwiększa szybkość spalania materiałów palnych, moc pożaru i jego powierzchnię, jak również oznacza to większe zapotrzebowanie na wodę.
Działanie tryskaczy powoduje schłodzenie dymu i gazów pożarowych, co z kolei powoduje obniżenie zdolności klap dymowych do usuwania dymu.
Różnica temperatury pomiędzy warstwą dymu i atmosferą, a co za tym idzie skuteczność klap może być jeszcze mniejsza w przypadku ciepłych dni letnich.
Normy tryskaczowe są zaprojektowane pod względem czasu zadziałania, gęstości zraszania i powierzchni działania bez uwzględnienia niekorzystnego wpływu wentylacji która stanowi zaburzenie które nie jest uwzględnione w testach certyfikacyjnych tryskaczy
Do celu ochrony mienia działanie klap dymowych powinno odbywać się po osiągnięciu stanu kontroli pożaru przez tryskacze.

Łączne stosowanie tryskaczy i klap dymowych uruchamianych grupowo

Zgrupowane klapy dymowe w strefie dymowej nie mogą otwierać się przed tryskaczami, które muszą najpierw osiągnąć stabilny stan kontroli pożaru.
Oznacza to, że należy zapewnić wystarczające opóźnienie pomiędzy uruchomieniem pierwszego tryskacza, a uruchomieniem klap dymowych. Opóźnienie ma zapewnić wystarczającą ilość czasu do działania zarówno pierwszego, jak i drugiego pierścienia tryskaczy wokół ogniska pożaru. Pierwszy pierścień tryskaczy jest szczególnie ważny pod względem dostarczania wody do pożaru, natomiast drugi pierścień ma dodatkowe zadanie zwilżania materiałów nie objętych jeszcze pożarem, a tym samym spowolnienia lub zatrzymania rozprzestrzeniania ognia.
Konieczne opóźnienie czasowe może się znacznie różnić w zależności od szczegółów składowania oraz szczegółów ochrony tryskaczowej. Może się ono wahać od kilku do nawet 20 minut.
Biorąc pod uwagę całość czasu potrzebnego straży pożarnej na rozpoczęcie działań (dojazd, rozpoznanie, przygotowanie), zalecane jest manualne uruchamianie zgrupowanych klap dymowych.

Łączne stosowanie tryskaczy z wentylacją mechaniczną

W przypadku stosowania wentylacji mechanicznej uruchamianej automatycznie z czujnika przepływu wody, rekomendowane opóźnienie czasowe wynosi 20 minut.
Ponadto, w takich sytuacjach należy zapewnić możliwość wyłączenia wentylacji przez strażaków, jeśli uznają oni to za konieczne.
Zalecana wydajność wentylacji mechanicznej do celów usuwania dymu po pożarze powinna wynosić 10 wymian powietrza na godzinę.
Możliwe są mniejsze wydajności, minimum 2 wymian powietrza, lecz będzie to oznaczało dłuższy czas wentylacji i potencjalnie większe straty związane z zadymieniem

Biorąc pod uwagę przedstawione informacje, do celów skuteczniejszej ochrony mienia przed pożarem i zadymieniem zalecane jest stosowanie

tryskaczy szybkiego reagowania i wydajnego źródła wody
wentylacji mechanicznej uruchamianej manualnie, najczęściej po osiągnięciu zdecydowanej kontroli tryskaczy nad pożarem
wydzielenia obszarów składowania szczególnie podatnych na zadymienie niepalnymi przegrodami o pełnej wysokości od podłogi do sufitu
Stosowania alejek komunikacyjnych o odpowiedniej szerokości (1.5 x rozstaw tryskaczy) w miejscach poniżej kurtyny dymowej
Niepalnych kurtyn o wysokości 0.6m oddzielających obszary chronione tryskaczami szybkiego reagowania i normalnego reagowania

Bardzo klarownie odnosi się do zagrożeń związanych z łącznym stosowaniem tryskaczy i klap dymowych zrzeszenie brytyjskich ubezpieczycieli w swoim oficjalnym stanowisku i wniosku publicznym do brytyjskich organów ochrony przeciwpożarowej (źródło), które zostaje przedstawione poniżej:

OFICJALNE STANOWISKO ZRZESZENIA UBEZPIECZYCIELI BRYTYJSKICH (RISCAuthority)

WNIOSEK DO ORGANÓW OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ O USTANOWIENIE STANDARDU URUCHAMIANIA INSTALACJI WENTYLACJI GRAWITACYJNEJ W BUDYNKACH MAGAZYNOWYCH CHRONIONYCH INSTALACJĄ TRYSKACZOWĄ

Wprowadzenie

Sposób w jaki klapy dymowe mogą niekorzystnie wpływać na skuteczność automatycznych instalacji tryskaczowych i w efekcie obniżać poziom bezpieczeństwa życia i ochrony mienia jest od dawna przedmiotem wielu dyskusji. Rozbieżne poglądy zaangażowanych środowisk w przedmiotowym zakresie oraz brak precyzyjnych uregulowań doprowadziły do niespójności rozwiązań w różnych regionach kraju. Niniejszy dokument ma na celu rozpoczęcie procesu rozwiązania tej kwestii i osiągnięcia porozumienia krajowego w zakresie znormalizowanego podejścia do budynków chronionych przez tryskacze, w których jest planowane lub projektowane wykorzystanie klap dymowych.

Zalety automatycznych instalacji tryskaczowych

Automatyczne instalacje tryskaczowe od dawna sprawdzają się jako najskuteczniejszy sposób szybkiego gaszenia lub kontrolowania pożarów w budynkach poprzez zastosowanie wody bezpośrednio w obszarze objętym pożarem bez potrzeby interwencji człowieka. Kluczowym elementem tego procesu jest to, że im szybciej woda zostanie podana do pożaru, tym szybciej nastąpi proces jego gaszenia lub kontroli. Taka strategia zapewnia mniejszą ilość materiałów palnych biorących udział w pożarze a zatem również mniejszą ilość materiału zużytego do wytworzenia dymu.

Warto podkreślić, że nie są znane przypadki ofiar czy też znaczących obrażeń w pożarach w budynkach prawidłowo chronionych instalacją tryskaczową.

Niekorzystny wpływ klap dymowych na automatyczne instalacje tryskaczowe

Opóźnione działanie

W celu szybkiego i skutecznego zadziałania automatyczna instalacja tryskaczowa potrzebuje odpowiedniej akumulacji ciepła pod sufitem.

Główki tryskaczy muszą być zanurzone w gorących gazach pożarowych wystarczająco długo by ulec aktywacji i rozpocząć podawanie wody.

Testy ogniowe w pełnej skali wykazują, że w przypadku obecności klap dymowych, ich wczesne zadziałanie może mieć szkodliwy wpływ na aktywację główek tryskaczy ze względu na usuwanie przez klapę gorących gazów, które w przeciwnym razie gromadziłyby się pod sufitem, co prowadzi do opóźnienia aktywacji tryskacza (ref. 1).

Zwiększona intensywność pożaru

Istnieją dwa kluczowe elementy tego problemu:

opóźnienie działania automatycznej instalacji tryskaczowej, jak opisano powyżej, wyraźnie prowadzi do wzrostu wielkości pożaru, zanim woda zostanie dostarczona do miejsca pożaru (w tym czasie pożar może wzrosnąć do rozmiarów przekraczających graniczne możliwości instalacji wynikające z przyjętego projektu instalacji).
usuwanie gorących gazów spod sufitu oznacza grawitacyjny napływ świeżego powietrza do budynku, co zwiększa intensywność i moc pożaru. Testy wykazują, że nawet 91% więcej tryskaczy może uruchamiać się w budynkach, w których klapy dymowe są otwierane przed uruchomieniem tryskacza (Ref 2) – co może podwajać obszar pożaru oraz radykalnie zwiększa ilość wydzielanego dymu oraz potencjalnie zmniejsza dostępność dróg ewakuacyjnych.

Zniekształcenie obszaru działania tryskaczy

W przypadku dachów pochyłych gorące gazy wytwarzane przez pożar mogą wypływać po pochyłości dachu w kierunku otwartych klap dymowych, co może powodować aktywację główek tryskaczy które nie znajdują się bezpośrednio nad powierzchnią pożaru. Może to prowadzić do obniżenia dostępnego ciśnienia i wydatku wody tam gdzie jest to potrzebne oraz zwiększenia ryzyka wyczerpania zapasu wody i w efekcie utraty kontroli instalacji tryskaczowej nad pożarem.

Rekomendacja

Zrzeszenie Ubezpieczycieli Brytyjskich (RISCAuthority) uważa, że korzyści dla bezpieczeństwa życia i ochrony mienia optymalnie działającego systemu tryskaczowego są dobrze zbadane. Stosowanie automatycznych instalacji wentylacji pożarowej może zmniejszyć skuteczność instalacji tryskaczowej. Taką możliwość zmniejszenia skuteczności należy w każdym przypadku dokładnie uwzględnić tak by potencjalna korzyść z łącznego stosowania obu instalacji nie oznaczała w praktyce pogorszenia skuteczności walki z pożarem. Tam, gdzie obie instalacje są stosowane jednocześnie, należy zapewnić wczesne działanie automatycznej instalacji tryskaczowej tak, by klapy dymowe otwierały się dopiero gdy aktywuje się wystarczająca liczba główek tryskaczy potrzebnych do gaszenia pożaru oraz podawania wody przez okres zapewniający skuteczne kontrolowanie pożaru. Takie podejście jest postrzegane jako najbardziej korzystne zarówno pod względem bezpieczeństwa życia, jak i ochrony mienia, tam gdzie instalacje oddymiające i tryskaczowe mają być stosowane łącznie.

Referencja 1: FM Global Property Loss Prevention Data Sheet 1-10 sekcja 3.2.4

Referencja 2: NFPA 13 załącznik C.6 (wydanie 2016)

Interakcję obydwu typów instalacji oraz działań gaśniczych komentuje również załącznik K (informacyjny) normy brytyjskiej BS 7346-4 dotyczący wentylacji pożarowej.

Mówi on, że do celów ochrony mienia:

Instalacje tryskaczowa i wentylacji pożarowej działając razem, do czasu rozpoczęcia działań gaśniczych, są jedynie tak skuteczne jak instalacja tryskaczowa działająca samodzielnie.
Tam gdzie rozpoczęcie działań przez straż pożarną może być opóźnione w czasie, korzystne może być opóźnienie uruchomienia instalacji wentylacji pożarowej do czasu przybycia strażaków, którzy mogą uruchomić instalację wentylacji włącznikiem manualnym.

Strategie ochrony budynków produkcyjno-magazynowych w Holandii

W Holandii przepisy podstawowe przewidują maksymalną powierzchnie strefy pożarowej równą 1000 m2, natomiast zasady ochrony budynków o większych strefach pożarowych definiuje norma NEN 6060.

Norma ta przewiduje 4 możliwe pakiety rozwiązań dla dużej strefy pożarowej:

Brak aktywnych systemów ochrony przeciwpożarowej
Ochrona z użyciem wentylacji pożarowej i systemu sygnalizacji pożaru
Ochrona z użyciem systemu sygnalizacji pożaru (pakiet ograniczony do składowania produktów o małej szybkości spalania)
Ochrona z użyciem instalacji gaśniczej. Do wyboru 3 poziomy niezawodności (normalny, podwyższony, wysoki)

Obciążenie ogniowe i powierzchnia strefy

Norma nie określa maksymalnych powierzchni strefy. Zamiast tego określa maksymalne łączne obciążenie ogniowe strefy Lmax.
Maksymalna powierzchnia strefy zależy od średniej gęstości obciążenia ogniowego q i wynosi Amax=Lmax / q.
Całkowite obciążenie ogniowe wylicza się z uwzględnieniem wszystkich materiałów palnych w budynku: składowania stałego i tymczasowego, maszyn i pojazdów, kabli, rur, ścian wewnętrznych, podłóg, materiałów zawartych w ścianach wewnętrznych, zewnętrznych i dachu (z przelicznikiem odpowiednio 1, 2/3 i 1/3)

Pakiet I – brak aktywnych systemów ochrony przeciwpożarowej

Wyjściowa wielkość maksymalnego łącznego obciążenia ogniowego dla budynków PM przy braku systemów aktywnych wynosi 11.4 TJ co odpowiada 600 tonom drewna (w Polsce 10-16 TJ w zależności od powierzchni strefy i gęstości obciążenia, aczkolwiek przy strefie 2000m2 łączne obciążenie ogniowe w Polsce może być nieograniczone)
Odporność ogniowa oddzieleń przeciwpożarowych wyznaczana jest z użyciem normatywnej gęstości obciążenia ogniowego (qm), do ustalenia której wybiera się najbardziej niekorzystny pod względem obciążenia ogniowego fragment rzutu strefy o powierzchni 1000 m2. Wymagana odporność wyrażoną w minutach (do max 240 min) równa się przeliczeniowej liczbie kilogramów drewna na m2 (co wynika z przyjętej średniej prędkości spalania równej 1 kg/m2/min).

Pakiet ii – wentylacja pożarowa i SSP

Stosowanie strategii opartej o wentylację pożarową:

pozwala na podwojenie łącznego maksymalnego obciążenia ogniowego, czyli osiągnięcie 22.8 TJ (w Polsce również stosowane jest podwojenie, co umożliwia osiągnięcie 20-32 TJ).
wiąże się ściśle z interwencją straży pożarnej. Model przyjęty w normie zakłada rozpoczęcie działań gaśniczych w czasie 20 minut od wykrycia pożaru przez system sygnalizacji pożaru. Aby straż pożarna miała realne szanse na ugaszenie pożaru norma narzuca następujące wymagania:
- Ograniczenie wielkości pożaru do poziomu będącego w zasięgu straży pożarnej (za który uznaje się pożar o powierzchni 25m2 i wysokości 10m) w czasie 20 minut stosując jedno z rozwiązań:
  - Podział obszaru składowania z użyciem ścianek o odporności 30 minut dzielących obszar składowania na powierzchnie max 25 m2. Maksymalna wysokość składowania to 5m, a ścianki mają być wyciągnięte o 50cm wyżej niż górna płaszczyzna składowania)
  - Ograniczenie palności materiałów i opakowań, wysokości i powierzchni składowania oraz szerokości alejek zgodnie ze stosowną tabelą
  - Ograniczenie do produkcji bez dużych ryzyk (np. alkohol, fajerwerki, wełna drzewna, celuloza, dywany, żywice, gumy syntetyczne, palne pianki itp.)
- Maksymalna wysokość dachu/stropu równa 15m
- Ograniczenie powierzchni wewnętrznych na poziomach pośrednich do 50% powierzchni całkowitej strefy
- Zapewnienie minimalnej odporności ogniowej (R 20) konstrukcji wspierającej dach oraz słupów wewnętrznych znajdujących się w pobliżu obszaru składowania, na całej ich wysokości, wraz z zabezpieczeniem przed fizycznym uszkodzeniem warstw/materiałów zabezpieczających.
- zawalenie konstrukcji wspierającej dach nie może prowadzić do zawalenia elementów oddzielenia pożarowego na przykład poprzez zawalenie progresywne konstrukcji
- Klasa B d1 powierzchni wewnętrznej przekrycia dachowego
- Zaopatrzenie wodne dostępne i możliwe do sprawienia w czasie 7 minut po przyjeździe.
- Możliwość zasilenia co najmniej dwóch prądownic 250 l/min
- Samoczynne urządzenia oddymiające mają zapewnić widoczność 20m do wysokości 2.5m do 30 min po wykryciu pożaru
Odporność ogniowa oddzieleń przeciwpożarowych wyznaczana jest z użyciem normatywnej gęstości obciążenia ogniowego (qm), do ustalenia której wybiera się najbardziej niekorzystny pod względem obciążenia ogniowego fragment rzutu strefy o powierzchni 1000 m2. Wymagana odporność wyrażoną w minutach (do max 240 min) równa się przeliczeniowej liczbie kilogramów drewna na m2 (co wynika z przyjętej średniej prędkości spalania równej 1 kg/m2/min).

Pakiet iv – stałe urządzenia gaśnicze

Całkowite obciążenie ogniowe może być powiększone o 20-33 razy względem braku aktywnych systemów ochrony przeciwpożarowej. Powiększenie zależy od poziomu niezawodności: normalny, podwyższony, wysoki. Tak znaczące zwiększenie całkowitego obciążenia ogniowego wynika z dużej niezawodności instalacji gaśniczych.
Norma przewiduje trzy poziomy niezawodności instalacji gaśniczej wodnej: 1) Normalny – 1 źródło wody, 1 pompa, 2) Podwyższony – 1 źródło wody, 2 pompy (każda 100% wydajności) 3) Wysoki – 2 źródła wody, 2 pompy (każda 100% wydajności), magistrala główna pętlowa, wszystkie zawory kontrolno-alarmowe mają własne zawory odłączeniowe.
Wymagany jest system monitorowania instalacji

Koniecznym potwierdzeniem niezawodności instalacji jest certyfikat niezależnej inspekcji
Brak ograniczenia wysokości budynku
Brak ograniczenia powierzchni poziomów pośrednich
Jeśli wyliczenie maksymalnej powierzchni strefy dla danego średniego obciążenia ogniowego skutkuje powierzchnią mniejszą od 3000 m2 to mimo to strefa pożarowa może mieć powierzchnię 3000 m2.
Wymagana odporność oddzieleń przeciwpożarowych uzależniona jest od obciążenia ogniowego i powierzchni strefy i przyjmuje wartość mniejszą z dwóch następujących 1) średnia gęstość obciążenia ogniowego w kg drewna / m2 wyrażona w minutach (np. 50 kg/m2 = 50 minut odporności, co wynika z szybkości spalania drewna równej 1 kg/m2/s ) 2) do 5000 m2 strefy – 60 minut, powyżej 20000 m2 – 240 min, wartości pośrednie pomiędzy 5000 i 20000 m2 są interpolowane.
Prace gorące na dachach muszą być prowadzone zgodnie z normą NEN 6050, a w strefach pożarowych powyżej 10000 m2 prace muszą być nadzorowane przed, w trakcie i po ich zakończeniu.

Wnioski

W Holandii stosowanie wentylacji pożarowej, w porównaniu do instalacji gaśniczych wiąże się z:

Dużo mniejszą, co najmniej 10-krotnie, powierzchnią strefy
Koniecznością systemu sygnalizacji pożaru i monitoringu
Potwierdzonym dojazdem straży w ciągu 20 min w każdy punkt kraju
Istotnymi ograniczeniami w składowaniu, wysokością budynku, powierzchnią poziomów pośrednich
Koniecznością wydzielenia pomieszczeń wewnętrznych ścianami o odpowiedniej odporności ogniowej
Ogólnie wyższą klasą odporności ścian oddzielenia, szczególnie w przypadku lokalnej kumulacji składowania
Odporność konstrukcji do 20 min (wsparcie dachu, słupy wewnętrzne).

SUG a ubezpieczenie

Dobre praktyki

Instalacje gaśnicze są jednym z możliwych elementów strategii ochrony budynków. Ich stosowanie w zdecydowanej większości przypadków prowadzi do zmniejszenia ryzyka pożarowego. [rozszerzyć].

Terminy ubezpieczeniowe

Broker ubezpieczeniowy. Niezależny pośrednik pomiędzy podmiotem zamierzającym się ubezpieczyć (Ubezpieczającym) a Ubezpieczycielami (Zakładami Ubezpieczeń). Działa wyłącznie w imieniu i w interesie swojego Klienta. Bywa określany mianem adwokata ubezpieczeniowego. Broker ubezpieczeniowy podlega wpisowi do rejestru brokerów ubezpieczeniowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Działalność brokera ubezpieczeniowego reguluje ustawa z 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym.
Agent ubezpieczeniowy. Pośrednik pomiędzy Ubezpieczycielem (Zakładem Ubezpieczeń) i podmiotem zamierzającym się ubezpieczyć (Ubezpieczającym). Działa wyłącznie w interesie i na rzecz Ubezpieczycieli, z którymi ma podpisane umowy agencyjne. Agenci podlegają wpisowi do rejestru agentów prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Działalność agenta reguluje ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym.
Multiagent. Agent ubezpieczeniowy wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń. Za szkodę wyrządzoną przez multiagenta z tytułu wykonywania czynności agencyjnych odpowiada on we własnym zakresie. Ma on również obowiązek ubezpieczenia swojej odpowiedzialności cywilnej względem osób, którym może wyrządzić szkodę swoimi działaniami lub zaniechaniem.
Kurtaż. Wynagrodzenie pośrednika (maklera, brokera, etc.) za pomoc przy kupnie albo sprzedaży. W praktyce polskiego rynku ubezpieczeniowego jest to wynagrodzenie brokera ubezpieczeniowego/reasekuracyjnego z tytułu uplasowania określonego ryzyka w Zakładzie Ubezpieczeń, wypłacane przez ten Zakład jako ustalony procent składki ubezpieczeniowej.
Udział własny i franszyzy. Umownie określane kwotowe lub procentowe ograniczenia w wypłacanych odszkodowaniach. Zasadniczo są ich dwa rodzaje tj. franszyzy integralne i udziały własne w szkodzie – te ostatnie zwane także franszyzami redukcyjnymi. Franszyzy integralne charakteryzują się tym, że zakład ubezpieczeń nie uruchamia ubezpieczenia przy szkodach do określonej wysokości w celu wyeliminowania z obsługi likwidacyjnej drobne szkody, gdzie koszt związany z prowadzeniem postępowania likwidacyjnego (czas pracy reprezentanta zakładu ubezpieczeń – likwidatora, koszt jego dojazdu, koszt przygotowania dokumentacji) przekroczyłby wartość samej szkody. Udziały własne (franszyzy redukcyjne) zwykle są określone procentowo np. 10% w każdej szkodzie albo rzadziej kwotowo np. 500 euro czy 5000 zł w każdej szkodzie rzeczowej. W ofertach spotyka się także przypadki mieszane określenia franszyz np. 10% w każdej szkodzie rzeczowej ale nie więcej lub nie mniej niż 2000 zł. Franszyza redukcyjna ogranicza wypłacane odszkodowanie na określonych w niej zasadach i głównie ma za zadanie stanowić czynnik motywujący poszkodowanego do podwyższonej staranności i dbałości o swój majątek, gdyż w sytuacji jego utraty zakład ubezpieczeń nie będzie kompensował szkody w całości a pomniejszy odszkodowanie o wartość określonej umową franszyzy, która to obciąży poszkodowanego. Przeciwnie do franszyz integralnych zwykle udziały własne (franszyzy redukcyjne) można wykupić tzn. zakład będzie odpowiadał za całość szkody, ale jest to związane z koniecznością opłacenia dodatkowej składki.
Kulancja. Świadczenie kulancyjne wypłacane przez Ubezpieczyciela w sytuacji, kiedy nie ma on pewności co do odpowiedzialności za szkodę. Wypłata kulancyjna dokonywana jest dla uniknięcia kosztów procesu sądowego oraz strat wizerunkowych związanych z odmową wypłaty świadczenia a później ewentualnie przegranym procesem. Roszczenia kulancyjnego nie można dochodzić na drodze sądowej. Od decyzji Ubezpieczyciela nie przysługuje odwołanie. Przyznanie świadczenia kulancyjnego nie oznacza przyjęcia przez Ubezpieczyciela odpowiedzialności z tytułu danej umowy. Wyróżnia się dwa typy kulancji: a) dyspensyjna – ubezpieczający dopuszcza się pewnych naruszeń warunków ubezpieczenia, które skutkują utratą prawa do świadczenia, np. w sposób rażąco niedbały narusza obowiązek pieczy nad ubezpieczonym mieniem. W tym wypadku Zakład Ubezpieczeń może wyjątkowo nie wziąć pod uwagę owych naruszeń i świadczenie w całości lub w części wypłacić; b) marketingowa – Zakład Ubezpieczeń udziela wyjątkowo ochrony, kierując się motywami marketingowymi np. aby zareklamować swoją solidność w oczach ogółu Ubezpieczających albo innymi powodami odnoszącymi się do danego Ubezpieczającego np. obawa przed utratą długoletniego, atrakcyjnego Klienta.
Szkoda Normalna (NLE – Normal Loss Expectancy). Szkoda oczekiwana w normalnych warunkach w sytuacji obecności i zadziałania wszystkich zastosowanych zabezpieczeń przeciwpożarowych. Jest to szkoda oczekiwana po zastosowaniu rekomendacji ubezpieczyciela.
Szkoda Prawdopodobna (PML / MPL – Probable Maximum Loss). Szkoda oczekiwana w sytuacji częściowego niezadziałania lub nieskuteczności zastosowanych zabezpieczeń przeciwpożarowych.
Szkoda Maksymalna (MFL / EML – Maximum Foreseeable Loss). Szkoda oczekiwana w sytuacji całkowitego niezadziałania lub nieskuteczności zastosowanych zabezpieczeń oraz działań gaśniczych straży pożarnej, co zazwyczaj wiąże się z całkowitym spaleniem budynku lub jego części wydzielonej przez prawidłowo wykonane ściany oddzielenia przeciwpożarowego. Rozprzestrzenienie pożaru na sąsiednie budynki może być zatrzymane przez odpowiednio szerokie pasy wolnego terenu.
Ubezpieczenie FLEXA. Przyjęty w polskiej praktyce ubezpieczeniowej termin oznaczający podstawowy zakres ubezpieczenia mienia, definiujący ściśle określone elementarne ryzyka objęte ochroną ubezpieczeniową. Powstał w wyniku połączenia pierwszych liter angielskich nazw ryzyk podstawowych obejmujących: ogień – Fire, uderzenie pioruna – Lightning, wybuch – Explosion, upadek statku powietrznego – Aircraft crash landing.
Ubezpieczenie EC (Extended Cover). Termin używany w ubezpieczeniach mienia od ognia i innych zdarzeń losowych wskazujący rozszerzony zakres pokrycia ryzyk ubezpieczeniowych. Spotykany w praktyce ubezpieczeniowej w połączeniu z terminem FLEXA (patrz: FLEXA). Extended Cover pozwala na modyfikację wąskiego zakresu ochrony ubezpieczeniowej w umowie ubezpieczenia poprzez włączenie do ochrony za opłatą dodatkowej składki takich ryzyk jak m. in.: grad, uderzenie pojazdu, huragan, powódź, lawina, osunięcie się ziemi, szkody wodociągowe. Ochrona ubezpieczeniowa oparta na zasadzie FLEXA + EC charakteryzuje się ścisłymi definicjami funkcjonującymi w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
Ubezpieczenie CWAR (Contract Works All Risks). Ubezpieczenie wszelkich ryzyk związanych z kontraktem. Należy do grupy ubezpieczeń technicznych. Stanowi kombinację CAR (ubezpieczenia wszystkich ryzyk budowy) i EAR (ubezpieczenia wszystkich ryzyk montażu) i dotyczy inwestycji, które łączą w sobie prace budowlane i montażowe. Zakres ubezpieczenia obejmuje wszystkie ryzyka, z wyjątkiem tych wyraźnie wyłączonych w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Ochroną ubezpieczeniową mogą być objęci np. inwestor, wykonawca, podwykonawca.
Ubezpieczenie CAR (Contractor’s all risks). Ubezpieczenie wszystkich ryzyk budowy. Należy do grupy ubezpieczeń technicznych. Obejmuje ochroną ubezpieczeniową straty i szkody mogące powstać w trakcie budowy. Na ubezpieczenie CAR składają się dwie sekcje: ubezpieczenie mienia oraz odpowiedzialności cywilnej. Ubezpieczonymi mogą być podmioty zaangażowane w projekt np. inwestor, wykonawca, podwykonawca. Zakres ubezpieczenia można ograniczać lub rozszerzać stosując specjalnie skonstruowane dla tego ubezpieczenia klauzule.
Ubezpieczenie ALOP (Advanced Loss of Profits) / DSU (Delay in Start Up). Ubezpieczenie utraty zysku inwestora w wyniku szkody objętej ubezpieczeniem budowlano – montażowym. Należy do grupy ubezpieczeń finansowych. Zawarcie tego ubezpieczenia warunkowane jest zawarciem ubezpieczenia ryzyk budowlanych lub ubezpieczenia ryzyk montażowych. Wyróżnia się ALOP/CAR – ubezpieczenie utraty zysku inwestora w wyniku szkody objętej ubezpieczeniem ryzyk budowlanych oraz ALOP/EAR – ubezpieczenie utraty zysku inwestora w wyniku szkody objętej ubezpieczeniem ryzyk montażowych. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje utratę zysku brutto (ubezpieczeniowego) inwestora na wypadek opóźnionego przekazania inwestycji do użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, pod warunkiem, że opóźnienie to jest wynikiem szkód w robotach kontraktowych, które powstały wskutek jakichkolwiek przyczyn nie wyłączonych wyraźnie w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
Ubezpieczenie BI (Business interruption). Ubezpieczenie utraty zysku. Należy do grupy ubezpieczeń finansowych. Zawarcie tego ubezpieczenia warunkowane jest zawarciem ubezpieczenia mienia od ognia i innych zdarzeń losowych lub ubezpieczenia mienia od wszystkich ryzyk. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje utratę planowanego zysku brutto (ubezpieczeniowego) przedsiębiorstwa na wypadek zakłócenia lub przerwy w działalności spowodowanej szkodą objętą ubezpieczeniem mienia.
Ubezpieczenie MLOP (Machinery Loss of Profit). Ubezpieczenie utraty zysku w wyniku uszkodzenia i zniszczenia maszyn. Zawarcie tego ubezpieczenia warunkowane jest zawarciem ubezpieczenia maszyn od awarii (in. ubezpieczenia maszyn od uszkodzeń). Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje szkody polegające na utracie planowanego zysku brutto (ubezpieczeniowego) przedsiębiorstwa w wyniku przerwy lub zakłócenia w działalności, powstałych w wyniku nagłej i nieprzewidzianej awarii maszyn, linii lub ciągów technologicznych wskutek jakichkolwiek przyczyn nie wyłączonych wyraźnie w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
Ubezpieczenie EAR (Erection all risks). Ubezpieczenie wszystkich ryzyk montażu. Należy do grupy ubezpieczeń technicznych. Obejmuje ochroną ubezpieczeniową straty i szkody związane z montażem, testowaniem i uruchamianiem parku maszynowego. Na ubezpieczenie EAR składają się dwie sekcje: ubezpieczenie mienia oraz odpowiedzialności cywilnej. Ochroną ubezpieczeniową mogą być objęci np. inwestor, wykonawca, podwykonawca. Zakres ubezpieczenia można ograniczać lub rozszerzać stosując specjalnie skonstruowane dla tego ubezpieczenia klauzule.
Nadubezpieczenie. Ubezpieczenie powyżej wartości ubezpieczonego mienia (interesu majątkowego). W razie szkody zakład ubezpieczeń wypłaci odszkodowanie w granicach wartości rzeczywistej utraconego lub uszkodzonego mienia jego wartości księgowej albo według faktycznej wartości nowej w zależności od przyjętego w umowie systemu. Od zakładu ubezpieczeń można oczekiwać zwrotu nadpłaconej składki.
Niedoubezpieczenie. Ubezpieczenie poniżej wartości ubezpieczanego mienia. W przypadku wystąpienia szkody przy niedoubezpieczeniu standardowo odszkodowanie jest proporcjonalne do wysokości sumy ubezpieczenia i faktycznej wartości mienia. Praktycznie mówiąc w razie szkody wypłata odszkodowania jest uzależniona od stosunku sumy ubezpieczenia do faktycznej wartości mienia (zasada proporcji ) albo w niektórych przypadkach odpowiada wysokości szkody, w granicach sumy ubezpieczenia (zasada pierwszego ryzyka).
Doubezpieczenie. Przywrócenie wysokości sumy ubezpieczenia po szkodzie.
Maksymalny okres odszkodowawczy. Ustalony w umowie ubezpieczenia przewidywany okres przerwy lub zakłócenia w działalności gospodarczej, którą Ubezpieczyciel chroni polisą BI. Okres ten jest niezależny od okresu ubezpieczenia i rozpoczyna się w dniu zaistnienia przerwy lub ograniczenia działalności z powodu szkody rzeczowej. Trwa zwykle od kilku do kilkunastu miesięcy.
Nakłady adaptacyjne. Wartość poniesionych przez Ubezpieczającego nakładów na remonty kapitalne i adaptacyjne oraz na wykończenie pomieszczeń lub budynków nie będących jego własnością, a zajmowanych przez niego tytułem posiadania zależnego (najem, użytkowanie, dzierżawa) mające na celu adaptację do potrzeb działalności Ubezpieczającego, lub podniesienie ich standardu.
Koasekuracja. Szczególna forma umowy ubezpieczenia. Polega na wspólnym ubezpieczeniu większych ryzyk przez dwóch lub więcej Ubezpieczycieli. Odpowiedzialność Ubezpieczycieli rozłożona jest procentowo w stosunku do sumy ubezpieczenia. Najczęściej w przypadku koasekuracji jeden z Ubezpieczycieli pełni rolę wiodąca tzn. to na jego warunkach ubezpieczenie jest zawarte, to on negocjuje umowę itd. Koasekuracja może mieć korzystny wpływ na składkę dzięki temu, że ryzyko jest rozłożone na kilka podmiotów.
Likwidacja szkody. Szereg czynności podejmowanych i wykonywanych przez zakład ubezpieczeń w celu ustalenia przyczyn szkody oraz odpowiedzialności za szkodę, a także ustalenie wysokości należnego odszkodowania/świadczenia uprawnionej osobie .
Underwriting. Ogół czynności, wykonywanych w celu oszacowania i zaakceptowania (lub odrzuceniem) na odpowiednich warunkach ryzyka ubezpieczeniowego.
Składka ubezpieczeniowa (przypis). Suma pieniężna należna ubezpieczycielowi za udzieloną przez niego ochronę ubezpieczeniową. Z punktu widzenia ekonomicznego składka ubezpieczeniowa bywa traktowana jako opłata (cena) za udzieloną ochronę ubezpieczeniową.
Suma ubezpieczenia, suma gwarancyjna, limity. Określona w umowie ubezpieczenia kwota stanowiącą górna granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Górną granicę, do której odpowiada zakład ubezpieczeń będącą maksymalną wysokością odszkodowania, które może być wypłacone z konkretnego ubezpieczenia określa suma ubezpieczenia zwana inaczej limitem odpowiedzialności lub sumą gwarancyjną.
Stopa składki. Stawka taryfowa wyrażona w promilach lub procentach sumy ubezpieczenia lub innej podstawy naliczania (obrót, fundusz płac). Stopa składki najczęściej dotyczy okresu jednego roku.
Suma ubezpieczenia. Suma pieniężna, na którą ubezpieczono mienie, zdrowie, życie. W ubezpieczeniach majątkowych suma ubezpieczenia stanowi zazwyczaj górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela i z założenia powinna odpowiadać aktualnej wartości ubezpieczonego majątku. Natomiast sumę ubezpieczenia osobowego określa się w praktyce na podstawie przybliżonej wartości potrzeb, które mogą powstać w wyniku wypadku losowego.
Klauzule ubezpieczeniowe. Zastrzeżenia, dodatkowe regulacje w polisie ubezpieczeniowej, które mogą ograniczać, rozszerzać lub zmieniać zakres ochrony ubezpieczeniowej. Często zawierają postanowienia natury prewencyjnej.
Podlimity sumy ubezpieczenia. Procentowo wartości od zasadniczej sumy ubezpieczenia (sumy gwarancyjnej) w ramach których kompensowane są niektóre kategorie szkód np. strat w gotówce i innych środkach płatniczych, papierach wartościowych na okaziciela czy w sprzęcie elektronicznym itp. Podlimity zwykle wprowadzane są przy kategoriach szkód gdzie ryzyko ich wystąpienia jest podwyższone.

Źródła wiedzy o SUG wodnych

Artykuły

Artykuł o stosowaniu wentylacji pożarowej w budynkach chronionych instalacją tryskaczową (język angielski)

Artykuł NIST o badaniach związanych z interakcją pomiędzy tryskaczami i klapami (język angielski)

Przepisy

Normy i standardy

Standard FM Global DS 1-10 2011 – Interakcja tryskaczy z klapami i kurtynami dymowymi (język angielski)

Video

O tym jak tryskacz ochronił magazyn
Tryskacze – wprowadzenie i korzyści
Czy tryskacze rzeczywiście działają ?
Dlaczego tryskacze są tak istotne ?
Zasady działania instalacji tryskaczowych
Test tryskaczy EFSR w zastosowaniu magazynowym
Jak uruchamia się tryskacz?
Tryskacze a mgła wodna
Rodzaje instalacji tryskaczowych

Linki

Stanowisko zrzeszenia brytyjskich ubezpieczycieli w kwestii łącznego stosowania tryskaczy i klap dymowych (język angielski)