Chcielibyśmy gorąco podziękować wszystkim prelegentom, uczestnikom i sponsorom konferencji POLIG 24 (polig.pl/polig24), która przyciągnęła 230 specjalistów z branży stałych urządzeń gaśniczych, jak również reprezentantów sektora ubezpieczeń oraz rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. Tematyka stałych urządzeń gaśniczych oraz ograniczania strat pożarowych okazała się potrzebnym obszarem na mapie wydarzeń krajowych, zarówno pod względem merytorycznym jak i networkingowym. Pokrzepieni wynikiem rozpoczęliśmy prace nad kolejną edycją wydarzenia.
Jeszcze raz dziękujemy współorganizatorom: CNBOP-PIB, European Fire Sprinkler Network i Alan Brinson, prelegentom: Dr Michał Chmiel, Tom Roche, Christian Breidenbach, Leszek Golachowski, Adam Masłowski, Arjan ten Broeke, Nicolas LOCHET, Gniewosz Siemiątkowski, Guy Watson,Cedric Verstrynge, Maciej Włodyga, Bogdan Racięga, Kamil Świetnicki, głównym sponsorom: Viking EMEA, Rapidrop, Johnson Controls, Victaulic, FOAMAX, TB Group, Reliable, a także pozostałym sponsorom i wystawcom: VID FIREKILL, Wilo Group, KAN-therm, Baltic Fire Laboratory, VdS Schadenverhütung, Riskonet Polska, LifeCad oraz FM Global.
Omówienie przebiegu konferencji
Pierwszym prelegentem konferencji był dr Michał Chmiel reprezentujący CNBOP-PIB, który pełni tam funkcję audytora inspekcji zakładowej kontroli Produkcji (ZKP) oraz ocen warunków techniczno-organizacyjnych (WTO). Dr Chmiel bardzo przystępnie omówił przepisy dotyczące certyfikacji urządzeń przeciwpożarowych zarówno w trybie oceny (certyfikacji) na podstawie przepisów dotyczących wyrobów budowlanych tzn. ustawy o wyrobach budowlanych Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 (w skrócie CPR) oraz oceny (certyfikacji) na podstawie przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej tzn. ustawy o ochronie przeciwpożarowej (art. 7). Omówione zostały zasady oznakowania wyrobów, proces wydania dokumentu, nadzór nad produkcją i kontrole z tym związane oraz sposób wprowadzenia do obrotu. W kontekście stałych urządzeń gaśniczych dr Chmiel omówił podstawowe wymagania Rozporządzenie MIiB z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym. W ramach podsumowania dr Chmiel przedstawił kluczowe elementy procesów certyfikacyjnych w zależności od trybu postępowania. Na koniec Dr Chmiel zachęcił uczestników konferencji do korzystania z bogatej informacji technicznej zawartej na stronie internetowej CNBOP w zakresie m.in. standardów CNBOP, wykazu wydanych dokumentów, a także bieżących komunikatów.
Tom Roche, starszy konsultant w Oddziale Międzynarodowych Przepisów i Standardów, przedstawił wyniki kilkuletnich badań firmy FM Global nad problemem interakcji klap i tryskaczy. Przeprowadzony program badawczy objął ponad 100 symulacji numerycznych oraz 7 testów ogniowych w skali rzeczywistej. W badaniu wzięto pod uwagę zarówno testy z tryskaczami oraz bez tryskaczy. W pierwszym etapie prac dokonano oceny problemu zagrożenia związanego z przedwczesnym uruchomieniem klap względem tryskaczy. Analiza probabilistyczna ukazała, że prawdopodobieństwo wystąpienia takiego negatywnego scenariusza wynosi niewiele, bo najczęściej około kilku do kilkunastu procent, choć należy podkreślić, że zależy to od rozmieszczenia klap oraz temperatury ich aktywacji. W testach fizycznych analizowano najgorszy przypadek gdy pożar rozwija się bezpośrednio pod klapą. Co istotne klapy były otwarte bardzo wcześnie, praktycznie od samego początku, tak by przyjąć najgorszy scenariusz i nie wprowadzać dodatkowych zmiennych. Główne wnioski tych badań są następujące: 1) klapy dymowe nie dają istotnych korzyści pod względem zapobiegania strat w budynkach magazynowych bez tryskaczy 2) Klapy mogą się niekiedy otworzyć przed tryskaczami i opóźnić ich zadziałanie 3) W przypadku ochrony tryskaczowej zaprojektowanej zgodnie z normą FM Global otwarcie klap nie prowadzi do zagrożenia utraty kontroli nad pożarem 4) W przypadku ochrony niezgodnej z normą FM Global, ale zgodną z normą NFPA 13, która przewiduje niższe parametry ochrony, otwarcie klap może prowadzić do opóźnienia uruchomienia tryskaczy a następnie uruchomienia nadmiernej liczby tryskaczy oraz większego poziomu strat. Pełne wyniki badań są zawarte w szczegółowym raporcie FM dostępnym w internecie na stronie firmy. W ślad za raportem firma FM Global przygotowała aktualizację swoich wymagań zawartych w normie FM DS. 2-0. Tom Roche podkreślił na zakończenie, że nie da się odseparować wzajemnego wpływu klap i tryskaczy. Klapy mają wpływ na opóźnienie uruchomienia tryskaczy, a tryskacze zmniejszają skuteczność usuwania ciepła przez klapy. Zgodnie z ukazanym w prezentacji wykresem jest to spadek z około 60% usuwanego ciepła bez tryskaczy do około 20% w sytuacji gdy one działają.
Referat pt. „Klasyfikacja cieczy palnych oraz ochrona przestrzeni ich składowania” wygłosił Christian Brandenbach z firmy Viking, który od 14 lat zajmuje się w niej doradztwem w zakresie komponentów i systemów związanych ze stałymi urządzeniami gaśniczymi, szczególnie w obszarze pianowych instalacji gaśniczych. Na wstępie referatu wskazał najważniejsze podejścia co do zasad projektowania instalacji pianowych zgodnie z normami FM Global, EN 12845 oraz VDS CEA 4001. Podejście do ochrony FM Global zależy od punktu zapłonu (flash point) (tabele w normie FM DS 7-29). Ciecze o wyższym punkcie zapłonu można gasić tryskaczami, a ciecze o niższym punkcie instalacją tryskaczową pianową FM DS 4-12. EN12845 rozróżnia temperatury zapłonu, ale dopuszcza tylko obudowy metalowe i zaleca użycie piany, przy czym preferowana jest piana AFFF. VDS CEA 4001 traktuje wszystkie ciecze posiadające „flash point” jako ciecze łatwopalne. Wymagane jest użycie przetestowanego środka pianowego. Zabezpieczenie miejsc magazynowania cieczy z użyciem instalacji tryskaczowych pianowych rozpoczyna się od wyboru odpowiedniego środka pianowego. W tym zakresie istotny jest sposób podawania. Należy zapoznać się z normą EN1568 Części 1-4. W prezentacji omówiono też wyzwania związane ze stopniowym odchodzeniem od pian zawierających fluor. W przypadku zmiany typu piany na SFFF (bezfluorowe) w istniejącej instalacji są pewne ważne kwestie do sprawdzenia, szczególnie 1) czy urządzenie dozujące nadaje się do użytku? 2) czy elementy wytwarzające pianę ( tryskacze /dysze) są przetestowane z użyciem użytej piany? 3) Czy wydajność zaopatrzenia wodnego jest wystarczająca?
Referat pt. „Poblematyka klasyfikacji pożarowej towarów i materiałów niestandardowych w kontekście doboru rozwiązań i zabezpieczeń przeciwpożarowych” wygłosił Leszek Golachowski, prezes zarządu Riskonet Polska – firmy doradczej działającej na arenie międzynarodowej i specjalizującej się w dziedzinie bezpieczeństwa i zarządzania ryzykiem. Na wstępie prelegent wskazał główne źródła z których należy korzystać. Są nimi nasze krajowe rozporządzenie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, rozporządzenia z zakresu ADR i SEVESO, a także normy i wytyczne amerykańskie organizacji FM Global oraz NFPA. To właśnie NFPA dotyczyła reszta prezentacji, w szczególności normy tryskaczowej NFPA 13 z uwzględnieniem materiałów z niej wyłączonych, NFPA 30 w zakresie cieczy palnych, NFPA 30B w zakresie aerozoli, NFPA 55 w zakresie gazów oraz NFPA 400 w zakresie materiałów niebezpiecznych. Norma NFPA 13 przewiduje 4 główne klasy towarów oznaczone cyframi I-IV oraz tworzywa sztuczne grupy A w których mieszczą się tworzywa niespienione w opakowaniach kartonowych, spienione w opakowaniach kartonowych, niespienione bez opakowań kartonowych oraz spienione bez opakowań kartonowych. Klasyfikacja dodatkowa obejmuje opony gumowe, papier w rolach oraz puste palety. Materiały i towary specjalne (niestandardowe) to według normy ciecze palne (również wyroby spirytusowe >20% alkoholu!), aerozole, ubrania na wieszakach, akumulatory litowo-jonowe, dywany w rolach, składowanie luzem materiałów palnych (np. cukier w stosach), nawozy sztuczne, palne metale, materiały wybuchowe i sztuczne ognie oraz palne gazy pod ciśnieniem. Druga z omawianych norm to NFPA 30, która dotyczy składowania cieczy palnych. Oprócz klasyfikacji samych cieczy, zawiera ona szczegóły co do ich opakowań. NFPA 30B dotyczy aerozoli. Akurat w ich przypadku klasyfikacja jest dość prosta i oparta jest w dużej mierze na cieple spalania. Omówione na końcu normy NFPA 55 dot. gazów i NFPA 400 dot. materiałów niebezpiecznych to normy stosunkowo najmniej znane w naszym kraju. Wydaje się, że wymagają z tego względu szczególnie wnikliwej lektury, gdyż zawierają dużo szczegółowych informacji o wielu rzadziej stosowanych gazach, substancjach i materiałach.
„Problematykę projektowania pompowni tryskaczowych” przedstawił Adam Masłowski reprezentujący Pracownię Sanitarną oraz Akademię Projektanta. Jego referat zawierał wiele praktycznych informacji projektowych. Na wstępie pan Masłowski spróbował odpowiedzieć na pytanie, z czego wynika trudność projektowania pompowni przeciwpożarowych w Polsce? Przyczyn według autora jest wiele. Wpływają na to takie czynniki jak: różnorodność norm i wytycznych projektowania źródła wody (PN, VdS, NFPA, FM) oraz różnorodność stałych urządzeń gaśniczych, które możemy zasilać, a także konieczność spełnienia wytycznych jednocześnie polskich i zagranicznych przepisów. Problemem staje się również to, że wspomniane normy nie pokrywają się, a wybór jednej normy i zaprojektowanie pompowni wg jej wytycznych nie jest jednoznaczne ze spełnieniem założeń pozostałych wytycznych. Kolejną trudnością jest to, że w przypadku pompowni mamy do czynienia z wielowątkowością zagadnień projektowych (dobór pomp, rurociągów, wentylacji, chłodzenia itp.). Wielu mniej doświadczonym projektantom brakuje ogólnodostępnej praktycznej wiedzy w postaci na przykład studiów przypadków. Na rynku panuje ogólnie deficyt wykwalifikowanej kadry inżynierskiej. W praktyce kłopoty sprawia również niekiedy brak jasnych wytycznych inwestora oraz brak informacji o istniejącym obiekcie. W dalszej części wystąpienia autor omówił istniejące regulacje, normy i wytyczne, krajowe i zagraniczne (VdS, NFPA i FM Global). Kolejne zagadnienia poruszane w referacie to: lokalizacja pompowni w budynku, charakterystyka pompy pożarowej a rozbudowa istniejących obiektów, rurociagi technologiczne w pompowni, odprowadzenie spalin, chłodzenie silnka spalinowego oraz wentylacja pompowni,
Arjan Ten Broeke z firmy Johnson Controls i Tyco Netherlands przedstawił ciekawy referat pt. „Ochrona tryskaczowa chłodni i innych podobnych obiektów”. Co ciekawe obiektów wymagających obniżonej temperatury jest dużo więcej niż się powszechnie wydaje. Oprócz oczywistych jak branża spożywcza są to na również: kwiaty, farmaceutyki, niektóre chemikalia, kosmetyki czy organiczne tekstylia. Autor omówił wiele istotnych zagadnień takich jak popularne konfiguracje chłodnicze, elementy biernej i aktywnej ochrony oraz najważniejsze wymagania normowe i ograniczenia.
Problematyka ochrony magazynów zautomatyzowanych to temat wystąpienia Nicolasa Locheta z firmy ELEN Risk Consulting. Referat rozpoczęło wprowadzenie do tematyki magazynów zautomatyzowanych. Autor omówił w nim trend automatyzacji na świecie, istniejące rodzaje systemów oraz znane przypadki pożarów. Jednym z takich przykładów był pożar w magazynie sklepu internetowego Ocado w Anglii, gdzie wskutek awarii robota spłonął cały magazyn wart kilkaset milionów funtów. Budynek był generalnie zabezpieczony dość dobrze, bo w zasysający system detekcji dymu oraz system tryskaczowy. Niestety system detekcji nie zadziałał zgodnie z oczekiwaniami, natomiast tryskacze działały zgodnie z oczekiwaniami, ale zostały przedwcześnie wyłączone przez pracowników. Strażacy zostali wezwani relatywnie późno. Przyczyną pożaru była usterka elektryczna robota związana z wysoką rezystancją, która wystąpiła z powodu słabego połączenia pod obciążeniem. Sprawa była znana w zakładzie. Nie było bezpiecznego dostępu dla straży pożarnej i nie poświęcono wystarczająco dużo uwagi kwestii interwencji. Po wysłuchaniu prelekcji stało się jasne, że prelegent jest ogólnie zwolennikiem automatycznych systemów magazynowania i mimo znanych przypadków pożarów w takich magazynach uważa, że technologie są ciągle dopracowywane i będą coraz lepsze, również pod względem mniejszych zagrożeń pożarowych.
Następny referat wygłosił Bogdan Racięga, dyrektor Baltic Fire Laboratory mieszczącym się w Tuchomiu koło Gdańska. Przedstawił w nim działalność i możliwości Baltic Fire Laboratory w zakresie testowania stałych urządzeń gaśniczych. Pan Racięga w ramach swojej firmy kieruje międzynarodowym zespołem ekspertów technicznych, który uzyskał szeroką akredytację w zakresie zapewniania certyfikacji produktów i systemów, obejmującą wymagania IMO, EN, FM oraz wymagań wielu innych organizacji dotyczących testowania i certyfikacji systemów przeciwpożarowych, takich jak instalacji mgły wodnej, Instalacji tryskaczowych, gaśnic przenośnych, pianowych systemów gaśniczych, gazowych urządzeń gaśniczych. Na wstępie prelegent omówił genezę, cel powstania i charakterystykę Baltic Fire Laboratory, które pod względem możliwości prowadzenia testów ogniowych i systemów gaśniczych w pełnej skali umieściło Polskę na mapie świata. Następnie przedstawiony został aktualny zakres akredytacji tego laboratorium badawczego zgodnie z ISO 17025, który obejmuje szeroką gamę systemów gaśniczych i stosowanych standardów. Kolejnym etapem wystąpienia było przedstawienie bogatych doświadczeń zebranych w laboratorium w okresie jego funkcjonowania. Doświadczenia te przedstawiono jako studia przypadków które objęły takie problemy jak archiwa, centra danych, hangar lotniczy, systemy gazowe na bazie czynnika NOVEC 1230, ochrona promów typu RO-RO. Na koniec pan Racięga odniósł się do kwestii bezpieczeństwa testów ogniowych prowadzonych w laboratorium.
„Nowe rozwiązania w zakresie ochrony tryskaczowej przy produkcji baterii litowo-jonowych oraz w zakresie zmniejszania odległości między regałami w magazynach wysokiego składowania wg NFPA 13” przedstawił Guy Watson, dyrektor techniczny firmy Reliable Sprinklers, znanego producenta sprzętu w obszarze instalacji gaśniczych. Guy Watson omówił fascynującą historię rozwoju i innowacji w zakresie tryskaczy magazynowych. Rozwój ten zachodzi w ślad za rozwojem cywilizacyjnym w zakresie potrzeb związanych z magazynowaniem. Rynek w tym zakresie próbuje pokonywać kolejne granice po to by magazynować coraz więcej i więcej, co najczęściej oznacza również wyżej i gęściej. Jednym z dwóch głównych niedawnych osiągnięć było stworzenie nowego typu tryskacza, który jest w stanie sprostać pożarom w warunkach bardzo wysokiego i gęstego zaregałowania (alejki i prześwity zmniejszone o połowę). Dzięki takim tryskaczom magazyny mogą pomieścić znacznie więcej towarów przy zachowanej gwarancji ugaszenia pożaru. Drugim poruszonym tematem w referacie są nowe tryskacze specjalne przeznaczone do gaszenia baterii litowo-jonowych. Firma Reliable w drodze wielu testów stworzyła tryskacz, który jest w stanie zapanować nad dużym wyzwaniem pożarowym jakim jest składowanie baterii.
Kolejny referat pt. „Optymalizacja gaszenia pożarów przy użyciu ekologicznego niskociśnieniowego systemu hybrydowego” przedstawił Cedric Verstrynge, specjalistą ds. systemu Vortex, który był głównym bohaterem wystąpienia pana Verstynge. System Victaulic Vortex to system gaśniczy wykorzystujący hybrydową mgłę azotu i wody do gaszenia pożarów specjalnych zagrożeń pożarowych. Technologia ta łączy zalety systemów mgłowego i gazowego na gaz obojętny, a jednocześnie unika pewnych istotnych wad. Jest to system nie wymagający szczelności pomieszczeń, nie generujący szkód wodnych, nieszkodliwy dla ludzi, którzy mogą przebywać w pomieszczeniach chronionych tym systemem. Główne zastosowania tego systemu to: centra danych, turbiny, generatory, energetyka, elektryka, muzea.
Maciej Włodyga z firmy Rapidrop omówił problematykę tryskaczy rezydentalnych w Wielkiej Brytanii w zakresie ich zastosowania, projektowania, instalacji oraz kosztów. Temat tryskaczy rezydentalnych jest w warunkach polskich tematem nowym i niewątpliwie interesującym. Referat ten został przedstawiony w niniejszym numerze kwartalnika, stąd też nie jest tu omawiany.
Referat pt. „Doświadczenia Duńskie w walce z pożarami aut elektrycznych na statkach w odniesieniu do projektowania mgły wodnej w garażach podziemnych ze stacjami ładowania EV” omówił Gniewosz Siemiątkowski z firmy VID FireKill. Problem gaszenia aut elektrycznych jest już dość szeroko znany w Polsce i na świecie. Dania jest krajem który jest liderem transportu morskiego, który jest szczególnie wymagający pod względem konsekwencji utraty kontroli nad rozwojem pożaru. Stąd też Duńczycy przeprowadzili program badawczy mający na celu znalezienie rozwiązań adekwatnych do tego rodzaju zagrożenia, które oparto na systemie mgły wodnej, który sprawdził się w zadanych warunkach. W związku z sukcesem na statkach uznano, że system ten powinien się sprawdzić również w garażach podziemnych, gdzie warunki zagęszczenia aut są korzystniejsze. Według prelegenta proponowany system ma pewne zalety względem systemów tryskaczowych, szczególnie ze względu na mniejsze wymagania co do ilości wody.
Ostatni prelegent konferencji, Kamil Swietnicki z firmy VdS Schadenverhütung omówił problematykę projektowania instalacji mgły wodnej dla różnych rodzajów budynków. Pan Świetnicki w pierwszej kolejności omówił podstawy projektowania w oparciu o główne normy techniczne, czyli EN 14972-1:2021, VdS 3188 oraz NFPA 750. Podkreślił, że oprócz normy do projektowania konieczny jest podręcznik systemowy czyli tzw. DIOM, który (DIOM) zawiera szczegółowe informacje dot. wymagań i ograniczeń. Następnie prelegent omówił procedurę certyfikacji systemów mgłowych na przykładzie zagrożenia dla obszarów biurowych oraz charakterystykę i rodzaje instalacji mgłowych. W dalszej kolejności omówił koncepcje ochrony na przykładach oraz kwestię obliczeń hydraulicznych. Na koniec prelegent odniósł się do czynników wpływających na skuteczność systemów mgły wodnej.
Konferencję zakończyła dyskusja panelowa w której udział wzięli prelegenci.
